ΔΙΚΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
Τελευταίος μεγάλος πολεμιστής της Δύσεως εναντίον της Ελλάδος, υπήρξε ο Χάϊντεγκερ. Τελευταίος μάλλον πολεμιστής, κρυμμένος στην κοιλιά του Δούρειου Ίππου που θα αφανίση ολοκληρωτικά το Ελληνικό πνεύμα και λέγεται εξέλιξη της Φιλοσοφίας ή Ιστορία των Ιδεών. Πρώτος κατασκευαστής του, ο πολυμήχανος Αυγουστίνος. Ο Αχιλλέας της εκστρατείας, ο ημίθεος Ακινάτης. Doctor Angelicus. Οι Νεοθωμιστές, δάσκαλοι των νεο-ορθοδόξων, στο πρόσωπο του Gilson, συνθέτουν τις Σούμες του Ακινάτη με τον υπαρξισμό του Χάϊντεγκερ και ανακοινώνουν την τελική νίκη.
Ο Ακινάτης ξεπέρασε Φιλοσοφικά τον Αριστοτέλη και γενικώς την Ελληνική φιλοσοφία, με την βοήθεια του Χριστιανικού Πνεύματος και συγκεκριμένα με τον Λόγο Κυρίου! «ΕΓΩ ΕΙΜΙ Ο ΩΝ». Ο Χάϊντεγκερ συνέχισε και ολοκλήρωσε το ψεύδος, όπως θα δούμε, με τον Φιλοσοφικό όρο που επινόησε : οντοθεολογία! Ο όρος “οντοθεολογια” εδημιουργήθη από τον Χάϊντεγκερ για να χαρακτηρίσει την μεταφυσική του Αριστοτέλη και όλες όσες προήλθαν από αυτή, οι οποίες έπεσαν στο βαρύτατο σφάλμα να μειώσουν το Είναι στο Όν, ακόμη δε και αυτό το υπέρτατο Όν, που είναι ο θεός, ξεχνώντας μ’αυτόν τον τρόπο την «οντολογική διαφορά» ανάμεσα στο Είναι και στο Όν, η οποία είναι για τον Χάϊντεγκερ το πιο σημαντικό πράγμα που υπάρχει.
Για τον Χάϊντεγκερ ο όρος αυτός είναι καθαρά αρνητικός, δείχνει δηλαδή μια λανθασμένη φιλοσοφία, παρότι αναπόφευκτη, στην οποία αντιπροτάσει την δική σου, σαν αυθεντική φανέρωση ή ακρόαση του Είναι. Και όμως κατά γενική πλέον ομολογία των ερευνητών δεν είναι αυτό το νόημα τής θεωρίας, που αποδίδει ο Αριστοτέλης στον Πλάτωνα, η οποία είναι ένα είδος ολοκληρώματος της θεωρίας των Ιδεών, στην οποία όλα εξαρτώνται απο μία υπέρτατη Ιδέα, την Ιδέα του Είναι και του Ενός, η ουσία του οποίου όπως και όλων των Ιδεών, είναι ακριβώς να είναι πλήρως και ολοκληρωτικώς ο εαυτός της, δηλαδή να είναι ΕΝΑ.
Ο Χάιντεγκερ, επηρεασμένος απο τους νεοσχολαστικούς δασκάλους του (π.χ Μπρεντάνο), παρότι υπήρξε ο μοναδικός καθηγητής ο οποίος διάβαζε και μετέφραζε Αριστοτέλη στα μαθήματά του, στην Γερμανία, δεν κατενόησε πως στον Αριστοτέλη δεν υπάρχει ουτε θεολογία (διότι έτσι ονομάζει του Θεογονικούς μύθους ο Αριστοτέλης) ούτε οντολογία (καθότι είναι ένας μοντέρνος όρος ο οποίος εδημιουργήθη από τους Καρτεσιανούς), οπότε δεν είναι δυνατόν να υπάρχει και οντοθεολογία.
Το ωραίο στην υπόθεση ετούτη είναι πως την θεωρία που ονομάζουν οντοθεολογία οι σύγχρονοι, ο Αριστοτέλης την γνώριζε (καθώς την απέδιδε λανθασμένα στον Πλάτωνα οπότε την γνώριζε) και την υπέβαλε μάλιστα και σε σκληρή κριτική. Αυτό το σημείο είναι το πλέον σημαντικό για την Ιστορία της Φιλοσοφίας, πως μια θεωρία, η οποία θεωρείται θρησκευτικής καταγωγής (έξοδος 3 14), ήταν ήδη γνωστή και είχε ήδη δεχθεί κριτική από τους Έλληνες Φιλοσόφους.
Τήν ερμηνεία τών Χριστιανών φιλοσόφων τού αποσπάσματος τής Εξόδου, επανέφερε στό προσκήνιο ο Ετιέν Ζιλσόν, ο οποίος μάλιστα δημιούργησε και ειδικό όρο περί αυτού: «Μεταφυσική τής Εξόδου» γιά να δείξη τό δόγμα σύμφωνα με τό οποίο ο Θεός πρέπει να είναι τό Είναι καθεαυτό (esse ipsum), Aυτός δηλ. ο οποίος απάντησε στήν ερώτηση τού Μωϋσή : «Εγώ ειμί ο ών». Οι Χριστιανοί φιλόσοφοι, σύμφωνα με τόν Ζιλσόν, ιδίως οι σχολαστικοί, με πρώτο και καλύτερο τον Ακινάτη, εκμεταλλεύθηκαν αυτή την απάντηση γιά να κατασκευάσουν μιά εντελώς καινούρια μεταφυσική σε σχέση με την Ελληνική. Δέν επρόκειτο λοιπόν γιά απλούς «αριστοτελικούς», αλλά επρόκειτο γιά εντελώς πρωτότυπους φιλοσόφους, πού ξεπέρασαν τόν Αριστοτέλη, χάρη στήν πίστη τους στήν βιβλική αποκάλυψη.
Τό κυριότερο βιβλίο τού Ζιλσόν πάνω στό θέμα μεταφράστηκε ήδη στά Ελληνικά, από τόν Θάνο Σαμαρτζή, καί κυκλοφορεί από τίς πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, μέ τόν τίτλο «ΤΟ ΟΝ ΚΑΙ Η ΟΥΣΙΑ».
Ήδη λοιπόν (γιά να συνεχίσουμε τήν ιστορία μας ) απο το 1961 (η πρώτη έκδοση τού βιβλίου τού Ζιλσόν είναι τού 1948) η Cornelia de Vogel, διάσημη Ολλανδή ερευνήτρια τού Πλάτωνος και τού Πλατωνισμού, αντικρούει τήν Ερμηνεία τού Ζιλσόν σέ ένα σημαντικό αλλά άγνωστο σχεδόν άρθρο της «Εrgo sum qui sum et sa signification pour une philosophie chretienne» δηλ. «Εγώ ειμί ο ών και η σημασία του γιά μιά χριστιανική φιλοσοφία» στό «Revue des sciences religieuses», XXXV, σελ. 337-355».
Η θέση του άρθρου είναι με συντομία η εξής: ο Θεός των Χριστιανών φιλοσόφων δέν είναι το πρώτο κινούν του Αριστοτέλη, που κινεί τον πρώτο Ουρανό (και μέχρις εδώ βρίσκεται σε συμφωνία με τον Ζιλσόν). Αλλά είναι αντιθέτως ο Θεός της πλατωνικής-Νεοπλατωνικής παραδόσεως, ΤΟ ΑΓΑΘΟ, προσωποποιημένος (Ο Θεός). Από αυτή την προσωποποίηση κατάγεται και η φιλοσοφία του προσώπου. Όλες οι έννοιες που αφαιρέθηκαν απο την Ελληνική φιλοσοφία εκ μέρους των Χριστιανών, κυριαρχούνται απο το Χριστιανικό πνεύμα, δηλ. απο την πίστη. Ένα ξεκάθαρο παράδειγμα αυτής της συναντήσεως πίστεως και φιλοσοφίας προσφέρεται αποΙΙΙ,14 : Ego sum qui sum, Εγώ ειμί ο Ών.
Σε αυτό το σημείο η de Vogel παραθέτει μια σειρά κειμένων Χριστιανών φιλοσόφων της πατερικής εποχής, του Μ.Αθανασίου, Εφραίμ του Σύρρου, Ιλαρίωνος, Γρηγορίου του Ναζιανζηνού και πάνω απο όλα του Αυγουστίνου, τα οποία αποδεικνύουν καθαρά πώς όλοι αυτοί, πολύ πρίν απο τον Σχολαστικισμό,είχαν ήδη ερμηνεύσει το συγκεκριμένο σημείο της Εξόδου σαν ένδειξη πώς η ουσία του Θεού είναι αυτό το ίδιο το Είναι. Και συνεχίζει: κατα τον Ζιλσόν, οι Χριστιανοί ανακάλυψαν αυτή την ταυτότητα στην Έξοδο, ενώ οι Έλληνες την αγνοούσαν εντελώς. Αλλά το αντίθετο ακριβώς είναι η αλήθεια, δηλ. οι Έλληνες, Παρμενίδης και Πλάτων, ηταν αυτοί που σκέφτηκαν την ιδέα του απολύτου Είναι, ενώ οι Εβραίοι την αγνόησαν παντελώς. Ο Πλάτων και οι Πλατωνιστές (ο Πλούταρχος και οι Νεοπλατωνικοί) ταύτισαν τον Θεό με το αιώνιο και τέλειο Είναι. Για τους Εβραίους ο λόγος στην Έξοδο σήμαινε κάτι σαν «Εγώ είμαι αυτός που είμαι». Δηλαδή «Αυτό δέν σας αφορά, να έχετε μόνο εμπιστοσύνη και θα δείτε ποιός είμαι». Οι εβδομήκοντα, εμπνευσμένοι από την Ελληνική σκέψη μετέφρασαν εγώ ειμί ο Ών. Δηλαδή εάν οι Χριστιανοί βρήκαν την ταύτιση του Θεού με το απόλυτο Είναι στην Έξοδο, το οφείλουν στο ότι γνώριζαν ήδη απο τους Έλληνες το απόλυτο Είναι. Ο Πλούταρχος ερμηνεύει το Ε των Δελφών σαν «Εσύ είσαι». Δίνοντας του δηλ. το νόημα πώς είναι το καταλληλότερο όνομα του Θεού. Ο Φίλων ισχυρίζεται πως ο Θεός δέν υπήρξε, ούτε θα υπάρξει, αλλά Είναι, επειδή είναι αιώνιος. Στον Πλατωνισμό που προηγήθηκε του Πλωτίνου υπάρχει ήδη η ταύτιση του Θεού με το υπέρτατο Είναι.
Την θέση αυτή της Cornelia de Vogel, συνέχισε ο W.Beierwaltes ο οποίος όχι μόνον απέδειξε πως και ο Φίλων ερμηνεύει την Έξοδο με το νόημα των Χριστιανών φιλοσόφων, αλλά υπενθύμισε, ακολουθώντας τις μελέτες του Hadot, πώς η κατανόηση του Θεού σαν Είναι και η ταύτιση του Ενός (το οποίο στον Πλωτίνο είναι ανώτερο του Είναι) με το Είναι έγινε απο τον Πορφύριο, τον μαθητή του Πλωτίνου και διατηρήθηκε απο όλους τους νεοπλατωνικούς, είτε εθνικούς (Ιάμβλιχο, Πρόκλο) είτε Χριστιανούς (Ψευδο-Διονύσιο), όπως επίσης και από τους Μουσουλμάνους και στη συνέχεια από τους σχολαστικούς φιλοσόφους. Το μόνο πρόβλημα της Vogel υπήρξε το ότι δέν έγραψε πού ακριβώς ο Πλάτων ισχυρίσθηκε την ανωτέρω θεωρία, δηλαδή την ύπαρξη ενός απολύτου όντος το οποίο έχει για ουσία αυτό το ίδιο το Είναι.
Η έρευνα που ακολούθησε, εντόπισε την θεωρία αυτή, όχι όμως στον Πλάτωνα, αλλά στον Αριστοτέλη και συγκεκριμένα στο βιβλίο Β της Μεταφυσικής του, όπου ο Αριστοτέλης την αποδίδει στον Πλάτωνα και την ελέγχει.
Έτσι λοιπόν αυτή η θεωρία ήταν ήδη παρούσα στην εποχή του Πλάτωνος και του Αριστοτέλη, ανεξαρτήτως κάθε ερμηνείας της Εξόδου. Είναι πολύ σημαντική η γνώση αυτής της αλήθειας για όσους συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να υποστηρίζουν την παραπάνω θέση, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους την κριτική θέση του Αριστοτέλη εν προκειμένω. Για την θέση του Ακινάτη στο θέμα αυτό, μπορούμε να πούμε πως είναι άλλο ένα πρόβλημα στα τόσα άλλα προβλήματα που παρουσιάζει.
Αυτό το σπάνιο άρθρο μετέφρασε από τα Γαλλικά η Αγγελική Κορωνάκη και με την επιμέλεια του Σταύρου Νικολαΐδη, αρχίζουμε την ανάρτησί του σε συνέχειες, λόγω μεγάλου μήκους, και για όσους το επιθυμούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου