«Της αρετής η στάσις, κακίας έστιν αρχή». Ιωάννου Κορναράκη.

«Της αρετής η στάσις, κακίας έστιν αρχή».
Ιωάννου Κορναράκη.

Πολλοί καλοπροαίρετοι χριστιανοί και ίσως πραγματικοί πνευματικοί αγωνιστές κυριαρχούνται συχνά από την αίσθηση μιας πνευματικής αυτάρκειας.

Ίσως ο αστικοποιημένος τρόπος εκκλησιαστικής ζωής αλλά και άλλοι ασφαλώς παράγοντες, προσδιοριστικοί πάντως του είδους και της ποιότητας της ατομικής πνευματικότητος και ευσέβειας, συντελούν συχνά σε μια αίσθηση ικανοποιητικού, κατά περίπτωση, τρόπου πνευματικής μας ζωής.

Σκεπτόμαστε δηλ σε πολλές περιπτώσεις (ενσυνείδητα ή «λεληθότως»), ότι με τις πνευματικές μας προσπάθειες, που έχουμε ήδη καταβάλει, έχουμε προχωρήσει σε κάποιο ανώτερο επίπεδο πνευματικής ζωής. Εξάλλου η τάση να αντιλαμβανόμαστε την εικόνα του εαυτού μας σε σύγκριση με τους άλλους ανθρώπους, μας δίνει, επίσης συχνά την αίσθηση ενός βαθμού «υπεροχής»! Έτσι καταλήγουμε σε κάποιο είδος πνευματικής αυτοσυνειδησίας, το οποίο, όπως νομίζουμε, μας ταιριάζει «αναπαυτικά»! Μας ικανοποιεί στο βαθμό μιας αυτάρκειας αγωνιστικής!

Το αποτέλεσμα τέτοιων ενδόμυχων σκέψεων και διαλογισμών ή αισθημάτων αντανακλά ένα στερεοποιημένο τύπο πνευματικής ζωής, με εσώτερο συναισθηματικό πυρήνα την αυτάρκεια. Σε μια τέτοια περίπτωση φαίνεται σαν να σταματήσαμε τον αγώνα μας σε κάποιο σημείο της πνευματικής μας πορείας. Σαν να κάναμε κάποια στάση διαρκείας, με το δικαίωμα που (δήθεν) μας δίνει η αίσθηση των πνευματικών αγώνων και κόπων, που έχουμε ήδη καταβάλει!

Για μια τέτοια περίπτωση ακριβώς, ο άγιος Μάξιμος θα σημειώσει· «Της αρετής η στάσις κακίας εστίν αρχή». Αφορμή για τη διατύπωση της βασικής αυτής αξιωματικής αρχής της ορθοδόξου πνευματικότητας έδωσε στον άγιο Μάξιμο ερώτηση του μαθητού του αββά Θαλασσίου, σχετικά με μια απορία σε χωρίο της Παλαιάς Διαθήκης.

Η γραφική απορία του αββά Θαλασσίου ανεφέρετο στο Έξοδ. δ’ 25 εξ. όπου σημειώνεται ότι, πορευόμενος ο Μωϋσής προς τον Φαραώ, για να μεταφέρει τις εντολές του

Θεού, σχετικά με την απελευθέρωση των Ισραηλιτών από τη δουλεία των Αιγυπτίων και ενώ ευρίσκετο σε κάποιο κατάλυμα, στο οποίο στάθμευσε για να αναπαυθεί από την κόπωση της πορείας, «άγγελος Κυρίου εζήτει αυτόν αποκτείναι».

Η απορία του αββά Θαλασσίου είναι εύλογη· εφόσον ο Θεός απέστειλε τον Μωϋσή σε επιτέλεση έργου τόσο σπουδαίου, πώς «άγγελος Κυρίου» ζητούσε να τον φονεύσει μέσα στο κατάλυμα;

Ο άγιος Μάξιμος, διά της μεθόδου της αναγωγής των ιστορικών γεγονότων σε σχήματα και διαδικασίες πνευματικής ζωής, «ως προκάλυμμα περιαιρών το γράμμα του πνεύματος», μας βοηθεί να κατανοήσουμε «νοεροίς όμμασιν» την «εν πνεύματι δύναμιν» της ιστορίας.

Ο ῾Ηγεμών / Φωτίου τοῦ Μεγάλου

«Αρχοντος αρετήν… το εκ φαύλης σπουδαίαν (πόλιν) παρασκευάσαι»
Μέσα στην πολιτική ομίχλη που βαραίνει τον ελληνικό ουρανό και δημιουργεί κλίμα αβεβαιότητας και απαισιοδοξίας, η καρδιά και η σκέψη αναζητά φωτεινές ακτίνες αλήθειας και ελπίδας μέσα στην Ιερή μας Παράδοση, μέσα στον αγιοπατερικό λόγο.
Το ηγεμονικό πνεύμα του Μεγάλου Φωτίου (810-893μ.Χ.), οικουμενικού διδασκάλου και Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως - η ιερή του μνήμη τιμάται στις 6 Φεβρουαρίου - διαβλέπει πως η άσκηση της εξουσίας είναι αποτελεσματική και σωτήρια μόνο όταν είναι ενάρετη.
Η Πατριαρχεία του συνδέεται με τον εκχριστιανισμό των Σλάβων. Καρπός αυτού του έργου ήταν η βάπτιση του ηγεμόνα της Βουλγαρίας Βόρι, ο οποίος έλαβε το χριστιανικό όνομα Μιχαήλ. Σ' αυτόν που αποκαλεί «ευγενές και γνήσιο γέννημα των πνευματικών του ωδίνων» απευθύνει, με ιδι­αίτερη πατρική αγάπη, ο Πατριάρχης Φώτιος, παραινετική επιστολή για την άσκηση θεοφιλούς και επιτυχημένης ηγεμονίας.
Μια σταχυολόγηση των συμβουλών του Αγίου από την επιστολή του αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μια αναλογική και γόνιμη σύγκριση με το σημερινό τρόπο άσκησης της εξουσίας στην ελληνική πραγματικότητα, που αλγεί από τα πολυποίκιλα πλήγματα μιας απαξιωμένης πολιτικής τακτικής, και συγχρόνως να δώσει απαντήσεις στα αμείλικτα και πολυώνυμα γιατί.

Όπως κάθε άνθρωπος, έτσι και ο ηγεμόνας πρέπει να τηρεί τις εντολές του Δεσπότου Θεού.

Ηγεμόνας προσευχόμενος είναι ενωμένος με τον Θεό και οικείος του. Η αρετή του άρχοντα φαί­νεται αν μπορεί να μετατρέψει μια πόλη όχι τόσο από μικρή σε μεγάλη, όσο από φαύλη σε χρηστή.

Αδυσώπητος σ' εκείνους που διαπράττουν αδικήματα σε πρόσωπα και στην πολιτεία, γρήγορος στην αναζήτηση του δικαίου και στην αμερόληπτη απονομή του, συμπαθής στην αντιμετώπιση των εναντίον του αδικημάτων.

• Δεν υπάρχει ελαφρυντικό και δικαιολογία για τον άρχοντα που αδικεί.
• Οι φαύλοι στο περιβάλλον του άρχοντα αμαυρώνουν την εικόνα του.
• Ένας ηγεμόνας μπορεί να γίνει άριστος κριτής των άλλων, όταν ο ίδιος λογοδοτεί για τις πράξεις του κάτω από την επί­βλεψη της συνειδήσεώς του και προσπαθεί να διορθώσει τα λάθη του.
• Ένας συνετός ηγεμόνας πρέπει ν' αποφεύγει τις υπερβο­λικές υποσχέσεις, να μην παραβαίνει τίποτα απ' όσα υποσχέ­θηκε, γιατί, όταν ψεύδεται, αναπόφευκτα θα θεωρηθεί ελεεινός.
• Πρέπει να διορίζει ως άρχοντες ανθρώπους πλούσιους σε αρετές, να επαινεί τους άριστους, να διατηρεί την ομόνοια των υπηκόων χωρίς εξεγέρσεις, να εμπνέει την ασφάλεια στους δί­καιους και να αντιμετωπίζει τα προβλήματα των πολιτών με συμπάθεια και ευαισθησία.
• Να προσέχει να μη διασυρθούν τα έθιμα και οι παραδόσεις της πατρίδας του.
• Να θεωρεί άχρηστο τον χρυσό που είναι παγίδα φοβερή για κείνους που τον αγαπούν.
• Οι καινοτομίες που δεν εισάγονται αριστοτεχνικά προκα­λούν φόβο, δημιουργούν σύγχυση και ερεθίζουν το λαό.
• Προσοχή στις απερίσκεπτες κουβέντες. Σταθερός στις απόψεις του, κύριος της γλώσσας του.
• Την αιτία για όσα πάνε καλά πρέπει να την αποδίδει στον Θεό, να είναι πρότυπο αρετής και ευσέβειας για τους υπηκόους του, αλλά και να αποτελεί και για όλες τις γενιές των ανθρώπων που θ' ακολουθήσουν μια όμορφη και σπουδαία ενθάρρυνση, για την επιτέλεση ωραίων και σημαντικών έργων.

Οι παραινέσεις αυτές του Μεγάλου πατρός, «πατρός παγκο­σμίου» όντως, προς τον Αρχοντα Βουλγαρίας είναι στοιχειοθε­τημένες και εμποτισμένες από το ελληνοχριστιανικό πνεύμα και βρίσκονται στον αντίποδα των χρησιμοθηρικών και αμοραλιστικών αντιλήψεων περί εξουσίας, όπως εκφράζονται στο πε­ρίφημο βιβλίο του Niccholo Machiavelli «ο Ηγεμών» και εφαρμόστηκαν μάλιστα επαυξημένες στη Δύση, κατά μίμηση δε και στον ταλαίπωρο αυτό τόπο.

Αν οι υποθήκες του ιερού Φωτίου φθάσουν σε ώτα ακουόντων, αρχόντων και αρχομένων, τότε έχουμε ελπίδες να διορθώ­σουμε τα λάθη μας και να χαρούμε αληθινά ελεύθερη πατρίδα.

Διαφορετικά, αν ο καθρέπτης της λαϊκής βούλησης είναι θολός από τις γκρίζες φιγούρες που τον ψευτογεμίζουν ή τα μάτια θαμπώσουν και δε διακρίνουν το αληθινό από το κίβδηλο, ποιός μπορεί να περισώσει τα συντρίμμια του πολιτικού βίου;


(Βλ. Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Ο Ηγεμών, μετάφρ.-σχόλια Ιωάννης Πλεξίδας, έκδ. Αρμός, 2007. «Φωτίου του αγιωτάτου Πατριάρχου Κων­σταντινουπόλεως εκ της προς Μιχαήλ τον Αρχοντα Βουλγαρίας επιστολής - Τι εστιν έργον άρχοντος», ΡG 102, 628Α-696D. όπ. παρ.)

Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΙ ΛΑΤΙΝΟΙ τοῦ μακαριστοῦ Ἁγιορείτου μοναχοῦ Θεοκλήτου Διονυσιάτου

τοῦ μακαριστοῦ Ἁγιορείτου μοναχοῦ
Θεοκλήτου Διονυσιάτου

Ὅσοι μελετοῦν τὰ αἴτια τοῦ σχίσματος, βλέπουν τὸν Μ. Φώτιον ὡς πρωταγωνιστήν, ὡς δογματικὸν διδάσκαλον, ἀντιτεθέντα εἰς τὰς καινοτομίας τῆς Ρώμης. Καὶ πολλοὶ μένουν μὲ τὴν ἐντύπωσιν ὅτι, ἐπειδὴ ὁ παπισμὸς παρουσιάζει τάσεις καταδυναστείας ἐφ᾽ ὁλοκλήρου τῆς Ἐκκλησίας καὶ εἰσῆγε νέαν διδασκαλίαν ἐπὶ τῆς κυρίως Θεολογίας τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Μ. Φώτιος, κατὰ ἕνα τρόπον ἐντελῶς δογματικόν, ἀντέδρασε προετοιμάσας τὸ σχίσμα, τὸ ὁποῖον τόσον ἐταλαιπώρησε τὴν Ἐκκλησίαν.
Ἡ ἑρμηνεία αὕτη εἰς τὴν στάσιν τοῦ Μ. Φωτίου ἔναντι τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης, δὲν στερεῖται βεβαίως ποιᾶς τινός ἀληθείας. Ἀλλὰ δὲν ἐξαντλεῖται ἡ ἀλήθεια. Θὰ πρέπει νὰ μελετήση κανεὶς βαθύτατα τὴν ζωὴν καὶ τὰ φρονήματα τοῦ θειοτάτου καὶ σοφωτάτου Φωτίου, διά νὰ ἀντιληφθῆ ὅτι τὰ αἴτια τοῦ σχίσματος, τὸ ὁποῖον ἐπεδίωξεν ὁ ἅγιος Φώτιος, εὑρίσκοντο πολὺ βαθύτερα ἀπὸ τὰ φαινόμενα, τὰ ὁποῖα ἀπατοῦν καὶ ἐνίοτε ἀδικοῦν.

* * *

Ἡ Ἀνατολικὴ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία κατὰ τὸν δέκατον αἰῶνα εἶχε δημιουργήσει μίαν μακρὰν πνευματικὴν παράδοσιν. Εἶχε βιώσει τὴν δογματικήν της διδασκαλίαν. Ἔζη ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Ἐτρύγα τοὺς καρποὺς τῆς μυστικῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Ἦτο προσανατολισμένη πρὸς τὸ πνεῦμα τῆς ἀκριβείας τῶν ἑπτὰ Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Καὶ ὁ Μ. Φώτιος, εὑρεθεὶς μέσα εἰς τὸ πνευματικὸν κλῖμα τῆς Ἐκκλησίας, ζῶν μὲ συνέπειαν, μὲ μέθεξιν, μὲ σεβασμόν, τὸν βίον τῶν πρὸ αὐτοῦ ἁγίων Πατέρων, εἶδεν εἰς τὰς καινοτομίας τῶν Λατίνων ἕνα πνεῦμα ξένον πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ. Ἔβλεπε κοσμικότητα, ὑπερηφάνειαν, κενοδοξίαν, ἀντὶ τοῦ ταπεινοῦ καὶ οὐρανίου φρονήματος τῆς Ἀνατολῆς. Αἱ καινοτομίαι τὸν ἐθορύβησαν, ὄχι τόσον καθ᾽ ἑαυτάς, ὅσον ὡς πνευματικὴ παρέκκλισις, ἡ ὁποία θὰ ὡδήγει τὴν Δυτικὴν Ἐκκλησίαν κατὰ κρημνῶν. Ἂν δὲ σημειωθεῖ ὅτι κατὰ τὴν ἐποχήν του ἤρχισεν εἰς τὴν Δύσιν νὰ ἐμφανίζεται ἕνα ρεῦμα ἀπιστίας, ὑπὸ τὸν μανδύαν τοῦ ἀνθρωπισμοῦ, εὔκολον εἶναι νὰ ἀντιληφθῆ κανεὶς τὴν ἀνησυχίαν τοῦ Μ. Φωτίου...

* * *

Μὲ πνεῦμα προφητικόν ἐπεσήμανεν, εἰς τὴν προοπτικὴν τοῦ μέλλοντος, μίαν τοπικὴν Ἐκκλησίαν ταλαιπωρουμένην ταῖς ἀντιπνοίαις τοῦ Σατανᾶ, ὁτὲ μὲν οἰστρηλατουμένην ἀπὸ φαντασιώσεις κοσμοκρατορικάς, ὁτὲ δὲ ναυτιῶσαν τῷ τῆς ἀπιστίας κλύδωνι, διά τῆς φιλοσοφίας καὶ κενῆς ἀπάτης...
Καὶ ἐντεῦθεν ἀνέλαβε τὰς εὐθύνας διασώσεως τῆς Ὀρθοδοξίας ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἀποκόπτων ὡς σεσηπὸς μέλος τὸν ὑπερφίαλον λατινισμόν. Καὶ μόνον διά τοῦτο, ὁ σοφώτατος Φώτιος ἤξιζε νὰ καθιερωθῆ ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας ὡς Μέγας.

Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου: Ὁ Μέγας Φώτιος καί ἡ Η΄ Οἰκουμενική Σύνοδος (Α)

Ἡ Σύνοδος πού ἔγινε τό 879-880 μ.Χ. στήν Κωνσταντινούπολη, τότε πού ἦταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ὁ Μ. Φώτιος, ἡ μεγάλη αὐτή πατερική φυσιογνωμία, ἔχει πολύ μεγάλη σημασία καί ἐξαιρετικό ἐνδιαφέρον ἀπό κάθε πλευρά, κυρίως γιατί ἔγινε αὐτή ἡ Μεγάλη Σύνοδος πρίν τήν κατάληψη τοῦ θρόνου τῆς Παλαιᾶς Ρώμης ἀπό τούς Φράγκους καί τήν εἰσαγωγή ἐπισήμως τοῦ Filioque καί βεβαίως πρίν τήν ἀκοινωνησία πού ἐπεβλήθη ἀπό τόν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στόν Πάπα τῆς Ρώμης τό 1009. Αὐτός εἶναι ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο θά δοῦμε μερικά χαρακτηριστικά σημεῖα αὐτῆς τῆς Μεγάλης Συνόδου, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ὡς Η’ Οἰκουμενική, τά ὁποῖα σημεῖα ἔχουν ἔντονο ἐνδιαφέρον, κυρίως στίς ἡμέρες μας.

Γιά τήν μελέτη τοῦ θέματος αὐτοῦ διάβασα πρωτίστως τά διασωθέντα Πρακτικά τῆς Συνόδου, ἀλλά καί διάφορες θεολογικές μελέτες γιά τήν Οἰκουμενική Σύνοδο.

1. Τά γεγονότα πού προηγήθηκαν τῆς σύγκλησης τῆς Συνόδου τοῦ 879-880

Ὁ Μ. Φώτιος ἀνέβηκε στόν Θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τό ἔτος 858, παρά τήν θέλησή του, ὅπως ὁ ἴδιος ὁμολογεῖ σέ ἐπιστολή του στόν Πάπα Νικόλαο Α’, ἀφοῦ ἐν τῷ μεταξύ ἐκθρονίσθηκε ὁ Πατριάρχης Ἰγνάτιος. Οἱ ὀπαδοί τοῦ Ἰγνατίου ἀπευθύνθησαν στόν Πάπα Νικόλαο τόν Α’ μέ τήν κατηγορία ὅτι ὁ Ἰγνάτιος ἐκθρονίσθηκε ἀδίκως, καί ὁ Φώτιος ἐνθρονίσθηκε ἀντικανονικῶς στήν θέση τοῦ Ἰγνατίου, ἀλλά καί ἀναβιβάσθηκε ἀπό λαϊκός, δηλαδή ἡ χειροτονία του ἔγινεν «ἀθρόον».

Ἡ Σύνοδος ἐπί Μεγάλου Φωτίου τό ἔτος 879-880 ἔχει ὅλα τά χαρακτηριστικά γνωρίσματα τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Κυρίως αὐτό φαίνεται ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ θεματολογία καί οἱ ἀποφάσεις ἦταν δογματικές καί ἐκκλησιολογικές.

Ὁ Πάπας Νικόλαος Α’ ἦταν ἀρκετά φιλόδοξος καί αἰσθανόταν τόν ἑαυτό του ὡς παγκόσμια ἐκκλησιαστική κεφαλή, ἐμφορούμενος στόν Ἐκκλησιαστικό τομέα ἀπό τίς φράγκικες ἀντιλήψεις καί μάλιστα ἀπό τίς ἀπόψεις τοῦ Καρλομάγνου. Ὁ Νικόλαος μέ τίς ἰδέες του αὐτές ἀπέστειλε ἐπιστολή στόν Φώτιο καί τοῦ διαμήνυσε ὅτι δέν ἀναγνωρίζει τήν ἐκλογή του. Μέ τόν τρόπο αὐτόν εἰσῆλθε στήν δικαιοδοσία ἄλλης Ἐκκλησίας, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, καί αὐτό γινόταν κατά παράβαση τῶν ἱερῶν Κανόνων, ἀφοῦ κάθε αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἔχει τήν κανονική ἁρμοδιότητα τῆς ἐκλογῆς τοῦ Πρώτου αὐτῆς. Μέ τόν τρόπο αὐτόν ὁ Πάπας Νικόλαος ἐξεδήλωνε καθαρά τό πρωτεῖο του σέ ὅλη τήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ, κατά τίς θεωρίες του, αὐτός ἔχει τήν ἁρμοδιότητα νά ἀναγνωρίζη ἤ μή τήν κανονικότητα τῆς ἐκλογῆς Πατριάρχου σέ ἄλλες Ἐκκλησίες.

Ὁ Φώτιος συγκάλεσε τό ἔτος 861 Σύνοδο στήν Κωνσταντινούπολη, τήν λεγομένη Πρωτοδευτέρα Σύνοδο, καί μάλιστα εἰδοποίησε τόν Πάπα νά ἀποστείλη ἀντιπροσώπους του, ὅπως καί ἔγινε. Ἡ Σύνοδος αὐτή ἐπικύρωσε τήν ἐκλογή τοῦ Φωτίου ὡς Πατριάρχου καί τήν ἐκθρόνιση τοῦ Ἰγνατίου, μέ τό αἰτιολογικό ὅτι ὁ Ἰγνάτιος ἐξελέγη ἀντικανονικῶς, μέ τήν ἐπέμβαση τῆς αὐτοκράτειρας. Ὅλοι οἱ παρόντες ὑπέγραψαν τά Πρακτικά τῆς Συνόδου, ἀκόμη καί οἱ λεγάτοι τοῦ Πάπα.

Ὁ Πάπας Νικόλαος Α΄ θύμωσε γι’ αὐτήν τήν ἀπόφαση καί τό ἔτος 863 συγκάλεσε Σύνοδο στήν Ρώμη στήν ὁποία παρευρίσκονταν μόνον οἱ Ἐπίσκοποι τῆς Ἰταλίας. Ἡ Σύνοδος αὐτή καθήρεσε τόν Φώτιο, ὅπως τό ἴδιο ἔκανε καί γιά ὅσους Ἐπισκόπους χειροτονήθηκαν ἀπό τόν Φώτιο, καί συγχρόνως ἀνεγνώρισε ὡς κανονικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως τόν Ἰγνάτιο. Αὐτό τό ἔκανε γιατί θεωροῦσε τόν ἑαυτό του ὡς παγκόσμιο Πατριάρχη καί εἶχε κανονική ἁρμοδιότητα στό νά ἐπεμβαίνη στά ἐκκλησιαστικά πράγματα σέ ἄλλες ἐκκλησιαστικές δικαιοδοσίες.

Συγχρόνως τήν ἐποχή ἐκείνη, μέ τήν εὐλογία τοῦ Πάπα Νικολάου Α΄, ἐστάλησαν Φράγκοι ἱεραπόστολοι στήν Βουλγαρία, οἱ ὁποῖοι ἐξεδίωξαν ἀπό ἐκεῖ τούς ἱεραποστόλους πού ἐστάλησαν ἀπό τόν Φώτιο, ἀφοῦ τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως εἶχε τήν κανονική ἁρμοδιότητα τῆς περιοχῆς, βάσει τοῦ κη’ Κανόνος τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Οἱ Φράγκοι ἱεραπόστολοι ἀπέβαλαν τά ἐκκλησιαστικά ἔθιμα πού εἶχαν διδαχθῆ οἱ Χριστιανοί τῆς Βουλγαρίας ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, καί ἐπέβαλαν τά φράγκικα ἤθη καί ἔθιμα καί κυρίως ἐπέβαλαν στήν λατρεία τῶν Βουλγάρων τήν αἵρεση τοῦ Filioque πού εἶχε καθιερωθῆ ἀπό τήν Σύνοδο τῆς Φραγκφούρτης τό ἔτος 794. Πρόκειται καθαρά γιά μιά ἀντικανονική ἐπέμβαση σέ ἄλλη ἐκκλησιαστική δικαιοδοσία, τήν παράβαση τοῦ προαναφερθέντος κη΄ Κανόνος τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, καί τήν εἰσαγωγή τῆς αἱρέσεως τοῦ Filioque, ὅτι δηλαδή τό Ἅγιον Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἐκ τοῦ Πατρός καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ.

Ὁ Πατριάρχης Φώτιος, ἀφοῦ ἐνημέρωσε ὅλες τίς Ἐκκλησίες γιά τά θέματα αὐτά, συγκάλεσε τό ἔτος 867 Σύνοδο στήν Κωνσταντινούπολη. Ἡ Σύνοδος αὐτή πραγματοποιήθηκε μέ τήν παρουσία τοῦ Αὐτοκράτορος καί πολλῶν Ἐπισκόπων καί ἀφ' ἑνός μέν καθήρεσε τόν Πάπα Νικόλαο Α’ γιά τήν ἀντικανονική του ἀνάμειξη στήν Βουλγαρία, ἀφ' ἑτέρου δέ κατεδίκασε τήν αἵρεση τοῦ Filioque.  Τό ἴδιο, ὅμως, ἔτος ὁ Πάπας Νικόλαος πέθανε, πρίν πληροφορηθῆ τά τῆς καθαιρέσεώς του. Ὁ διάδοχός του Ἀδριανός τό ἑπόμενο ἔτος, ἤτοι τό 868, συγκάλεσε στήν Ρώμη Σύνοδο, στήν ὁποία συμμετεῖχαν μόνον Ἐπίσκοποι τῆς Δύσεως, ἡ ὁποία ἀναθεμάτισε τόν Φώτιο καί ἔκαψε τά Πρακτικά τῆς Συνόδου τοῦ 867.

ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ

Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ

Ορθοδόξων φωταγωγός και κακοδόξων ρομφαία δίστομος!

Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Σούλου

Ο Πατριάρχης και Ισαπόστολος Άγιος Φώτιος δίκαια θεωρείται από τις σημαντικότερες μορφές του Βυζαντίου και του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, διότι υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους λογίους του μεσαιωνικού ελληνισμού.

Γεννήθηκε γύρω το 810 μ.Χ ή κατά μία άλλη άποψη το 820 μ.Χ.,  από εύπορη οικογένεια της Κωνσταντινούπολης και ήταν ανεψιός του εικονόφιλου πατριάρχη Ταρασίου. Οι γονείς του ανήκαν κι αυτοί στην εικονόφιλη παράταξη γι’ αυτό και διώχθηκαν από το εικονομαχικό καθεστώς.  Άρχισε μια λαμπρή καριέρα στην αυτοκρατορική υπαλληλία της Βασιλεύουσας, από νεαρή ηλικία και μεγαλώνοντας έφθασε μέχρι το αξίωμα του πρωτοασηκρήτη.

Το 858 μ.Χ., αν και ήταν λαϊκός εξελέγη, με την στήριξη της Αγίας Θεοδώρας της Αυγούστας και του αδελφού της Βάρδα, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, αφού προηγουμένως, ο Πατριάρχης Ιγνάτιος αναγκάστηκε σε παραίτηση. Ο Φώτιος έλαβε τους τρεις βαθμούς της Ιερωσύνης, σε έξι μέρες.  Το γεγονός αυτό τον οδηγήσει σε προστριβή και σε ανοιχτή διένεξη με την Εκκλησία της Ρώμης.

Ο νέος Πατριάρχης Φώτιος από τις πρώτες κιόλας μέρες της αναδείξεώς του, στον Θρόνο της Κωνσταντινούπολης, άρχισε την αναδιοργάνωση της Εκκλησίας και την τακτοποίηση των προβλημάτων, που προέκυψαν από την εκατονταετή εικονομαχική διαμάχη, μεταξύ των εικονομάχων και των εικονοφίλων.(726-843). Προσέλαβε ικανούς συνεργάτες και εστίασε το ενδιαφέρον του στην πνευματική αναμόρφωση του λαού και στην ιεραποστολική δράση της Εκκλησίας, την οποία είχε αναστείλει η αδελφοκτόνος εικονομαχία.  Άρχισε από τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων, τους οποίους μετέβαλε ταυτόχρονα και σε φίλους του βυζαντινού κράτους. Ανέθεσε στους δύο σπουδαίους θεσσαλονικείς αδελφούς, Κύριλλο και Μεθόδιο, να μεταβούν στην Ευρώπη και να κατηχήσουν τους λαούς της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, οι οποίοι ήταν ακόμη ειδωλολάτρες. Αυτό σημαίνει ότι ουσιαστικός διαφωτιστής της Ευρώπης είναι ο Μέγας Φώτιος.

Στον μορφωτικό και εκπαιδευτικό τομέα υπήρξε πρωτοπόρος για την εποχή του. Πίστευε με όλη τη δύναμη της ψυχής του, ότι η παιδεία και η μόρφωση είναι απαραίτητα στοιχεία του ανθρώπου, για να μορφοποιηθεί σε πνευματική οντότητα. Μάλιστα δε, θεωρούσε ότι η διδασκαλία της  χριστιανικής πίστης και γραμματείας, θα πρέπει να συνδιδάσκονται με εγκύκλια γνώση, ώστε να ο χριστιανός να μην υστερεί έναντι του μη χριστιανού. Η χριστιανική πίστη συνδυασμένη με την «θύραθεν» παιδεία δημιουργεί άρτιες προσωπικότητας και υψηλά πολιτισμικά ιδεώδη. Γι’ αυτό και ίδρυε παντού σχολεία, στα οποία διδάσκονταν όλες οι γνώσεις και οι επιστήμες. Το πιο ονομαστό σχολείο που ίδρυσε είναι το περίφημο πανεπιστήμιο της Μαγναύρας στην Κωνσταντινούπολη, όπου κλήθηκαν να διδάξουν οι πιο άρτιοι δάσκαλοι της οικουμένης.

Περί Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του Μεγάλου Φωτίου

Δεσποίνης Δ. Κοντοστεργίου, Ανάτυπο από τόν Τόμον Πρακτικά ΙΕ΄ Θεολογικού Συνεδρίου με θέμα: «Μέγας Φώτιος», Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 251-267

 

Παναγιώτατε,

Κύριε Πρόεδρε,

Σεβαστοί Κύριοι Σύνεδροι.

Επιτρέψατε μοι πρωτίστως να αναπέμψω θερμάς ευχαριστίας εις τον Πανάγαθον Θεόν, ο οποίος με αξιώνει και εφέτος να ανέλθω εις το ιερόν τούτο βήμα και να συμμετάσχω με τας ευλογίας Σας, Παναγιώτατε, εις το ΙΕ' Θεολογικόν Συνέδριον, το οποίον είναι αφιερωμένον εις τον λαμπρόν φωστήρα και διδάσκαλον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εις τον Μέγαν Φώτιον.

Το θέμα το οποίον εν συντομία θα αναπτύξωμεν, είναι «η περί Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του Μεγάλου Φωτίου», η οποία περιλαμβάνεται, τόσον εις το περισπούδαστον έργον του Αγίου Πατρός με τίτλον «Φωτίου Πατριάρχου λόγος, περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας» και υπότιτλον «ότι ώσπερ ο Υιός εκ μόνου του Πατρός ιερολογείται γεννάσθαι, ούτως και το Πνεύμα το ’γιον εκ μόνου και του αυτού αιτίου θεολογείται εκπορεύεσθαι· λέγεται δε του Υιού είναι ως ομοούσιον και αποστελλόμενον δι' Αυτού» (1) , όσον και εις την Εγκύκλιον Επιστολήν αύτοΰ «προς τους της 'Ανατολης αρχιερατικούς θρόνους...» (2) , καθώς και εις τας άλλας έπιστολάς του.

Η κυρία αιτία, ήτις ηνάγκασε τον Μέγαν Φώτιον να ασχοληθή με το θέμα τούτο, κατά τα τελευταία 8 έτη της ζωής του και να συγγράψη τα ανωτέρω έργα του, ήτο η παραχάραξις και αλλοίωσις εν τη Δύσει του ιερού Συμβόλου της πίστεως Νίκαιας - Κωνσταντινουπόλεως, δια της προσθήκης του Filioque και η εξέγερσις των Ορθοδόξων κατά της προσθήκης ταύτης. Το Filioque α πέβη εν από τα κυριώτατα αίτια του Σχίσματος της Δυτικής Εκκλησίας της Ανατολής, η οποία το απέρριψεν ευθύς εξ αρχής, αλλά δυστυχώς παραμένει και ένα από τα κυριώτατα αίτια της επανενώσεως αυτών (3) . . Η τύποις αυτη αντικανονική και παράνομος και ουσία πεπλανημένη προσθήκη εις το ιερόν Σύμβολον της Πίστεως του Filioque , δηλαδή η λατινική νεοδιδασκαλία περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος «και εκ του Υιού», ήτις εχαρακτηρίσθη υπό μεν του Μεγάλου Φωτίου ως «αιρετική δόξα» και «άθεος γνώμη» και «βλασφημία κατά του Πνεύματος μάλλον δε καθ' όλης της Αγίας Τριάδος» και «κακών κορωνίς» (4) , υπό δε του Πέτρου Αντιοχείας, γράφοντος προς Μιχαήλ Κηρουλάριον, ως «κακόν και κακών κάκιστον» (5) , προσέκρουσεν περισσότερον εις την συνείδησιν των Ορθοδόξων. Διότι πρόκειται περί κιβδηλεύσεως και παραχαράξεως του ιερού Συμβόλου της Εκκλησίας και μεταβολής του θεμελιωδεστάτου χριστιανικού δόγματος περί Αγίας Τριάδος, το οποίον είχον δογματίσει αι δύο πρώται Οικουμενικαί Σύνοδοι και διερευνήσει και κατοχυρώσει θεολογικώς οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, ανεγνώρισαν δε και επεκύρωσαν αι έπόμεναι πέντε Οικουμενικαί Σύνοδοι (6). Η πλάνη αυτή περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος «και εκ του Υιού», η οποία έχει την αρχήν της εις την θεολογίαν τοϋ Αυγουστίνου (7) , πρωτίστως εισήχθη εις το Σύμβολον της Πίστεως εις την Ισπανίαν προς απόκρουσιν των Αρειανών, κυρωθείσα και υπό της εν Τολέδω τοπικής Συνόδου του 589 (8). Ο Αυγουστίνος διδάσκει ρητώς ότι ο Πατήρ και ο Υιός είναι ομού η αιτία της υπάρξεως του Αγίου Πνεύματος.

Πρέπει να τονισθή ότι δεν είναι αίρεσις ο όρος καθ' αυτός ότι το Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός και του Υιού, όταν ο όρος σημαίνη ενέργειαν και πέμψιν, εις ην μετέχει ως Κύριος και Θεός το Πνεύμα, αλλά είναι αίρεσις όταν σημαίνη τρόπον υπάρξεως του Πνεύματος. Εις το Σύμβολον ο όρος εκπόρευσις σημαίνει τρόπον υπάρξεως, δια τούτο η προσθήκη του Filioque είναι αίρεσις. Και δια τούτο οι Ορθόδοξοι Λατίνοι ουδέποτε προσέθεσαν εκουσίως το Filioque εις το Σύμβολον της Πίστεως.

Μόνον υπό το πρίσμα τούτο γίνεται αντιληπτή 1) η υπό του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού γενομένη ερμηνεία του Filioque των Ορθοδόξων Λατίνων της εποχής του, ως και 2) η έναντι των Φράγκων στάσις του Λέοντος Γ' (9).

Ἡ καθαρότη τῆς Ὀρθοδοξίας (Ἐπιστολὴ πρὸς Βούλγαρον Ἡγεμόνα). Ἃγιος Φώτιος ὁ Μέγας

Αὐτὴ εἶναι ἡ καθαρὴ καὶ γνήσια ὁμολογία τῆς πίστεως ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν· αὐτὴ εἶναι ἡ θεόσοφη μυσταγωγία τῆς ἄχραντης καὶ ἀληθινῆς θρησκείας μας καὶ τῶν σεπτῶν μυστηρίων της· ἔχοντας φρόνημα, πίστι καὶ διαγωγὴ σύμφωνα μὲ αὐτὴν τὴν ὁμολογία ἕως τὴν δύσι τοῦ βίου, βαδίζομε γρήγορα πρὸς τὴν ἀνατολὴ τοῦ νοητοῦ ἡλίου, γιὰ ν’ ἀπολαύσωμε δυνατώτερα καὶ τελειότερα τὴν ἀπὸ ἐκεῖ ἐρχόμενη ἀνέσπερη αὐγὴ καὶ λαμπρότητα.

Αὐτὴν ταιριάζει ν’ ἀποδέχεται καὶ νὰ τιμᾶ καὶ ἡ θεοφρούρητη σύνεσίς σας, ποὺ ἤδη ἀτενίζει πρὸς τὴν ἰδική μας θρησκευτικὴ κληρονομιά, μὲ εἰλικρινῆ διάθεσι, εὐθύτητα γνώσεως καὶ ἀδίστακτη πίστι, καὶ νὰ μὴ ἀποκλίνη ἀπ’ αὐτὴν οὔτε στὸ ἐλάχιστο οὔτε πρὸς τὰ δεξιὰ οὔτε πρὸς τ’ ἀριστερά· διότι τοῦτο εἶναι τῶν ἀποστόλων τὸ κήρυγμα, τοῦτο εἶναι τὸ δίδαγμα τῶν πατέρων, τοῦτο εἶναι τὸ φρόνημα, τῶν οἰκουμενικῶν συνόδων.

Γι’ αὐτὸ ὄχι μόνο ἐσὺ ὁ ἴδιος πρέπει νὰ φρονῆς καὶ νὰ πιστεύης κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἀλλὰ νὰ καθοδηγῆς στὸ ἲδιο φρόνημα τῆς ἀληθείας καὶ τοὺς ὑπηκόους σου καὶ νὰ τοὺς καταρτίζης στὴν ἴδια πίστι, καὶ τίποτε ἄλλο νὰ μὴ θεωρῆς πολυτιμότερο ἀπὸ τέτοια σπουδὴ καὶ ἐπιμέλεια. Διότι τοῦ ἀληθινοῦ ἄρχοντος καθῆκον εἶναι νὰ μὴ φροντίζη μόνο γιὰ τὴ δική του σωτηρία, ἀλλὰ ν’ ἀξιώνη παρόμοιας προνοίας καὶ τὸν λαὸ ποὺ τοῦ ἔχει ἀνατεθῆ, νὰ τὸν χειραγωγῆ καὶ νὰ τὸν προσκαλῆ στὴν ἴδια τελειότητα τῆς θεογνωσίας.

Μὴ λοιπὸν κάμης νὰ διαψευσθοῦν οἱ ἐλπίδες μας, τὶς ὁποῖες ἐπέτρεψε νὰ σχηματίσωμε ἡ πρὸς τὰ καλὰ ροπὴ καὶ προσοχή σου, μήτε νὰ καταστήσης ματαίους τοὺς κόπους καὶ ἀγῶνες, ποὺ μὲ χαρὰ ἀναλάβαμε χάριν τῆς σωτηρίας σας, μήτε νὰ δεχθῆς ὅτι ἄρχισες μὲν μὲ προθυμία νὰ δέχεσαι τοῦ θείου κηρύγματος τοὺς λόγους, μετέβαλες δὲ τὴν προθυμία σὲ ραθυμία· ἀλλὰ διατήρει ἀνεξάλειπτη τὴν χαρὰ κι εὐφροσύνη μου γιὰ σένα, παρέχοντας ὅμοιο μὲ τὴν ἀρχὴ τὸ τέλος, σύμφωνο τὸν βίο μὲ τὴν πίστι, καὶ τὴν ἐξουσία σου νὰ φαίνεται καὶ νὰ ὀνομάζεται κοινὸ ἀγαθό τοῦ γένους καὶ τῆς πατρίδος.

ΤΙΜΗΘΗΚΕ Ο ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ, ΑΓΙΟΣ ΦΩΤΙΟΣ

Με τρισαρχιερατικό συλλείτουργο στο καθολικό της Ιεράς Μονής Πεντέλης και κοινή σύσκεψη των καθηγητών των θεολογικών σχολών, τίμησε και εφέτος τον προστάτη της, Ιερό Φώτιο, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος συλλειτούργησε με τους μητροπολίτες Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμο και Κηφισίας κ. Κύριλλο, με συμπροσευχόμενους τους περισσότερους μητροπολίτες που συμμετέχουν στην Διαρκή Ιερά Σύνοδο και άλλους οι οποίοι εδρεύουν στο Λεκανοπέδιο της Αττικής.
Της Θείας Λειτουργίας την οποία παρακολούθησαν αρκετοί καθηγητές από τις Θεολογικές Σχολές αλλά και φοιτητές, ακολούθησε η καθιερωμένη κοινή σύσκεψη της Ιεράς Συνόδου με τους καθηγητές των Θεολογικών Σχολών.
«Εἶναι πολύ σημαντικό ἕνας τέτοιος ἱερός στόχος νά πλησιάζει τούς ἀνθρώπους, νά τούς ἑνώνει καί νά τούς ἀλληλοστηρίζει μέ λόγους οὐσίας καί ζωῆς, καί μέ αὐτόν τόν τρόπο νά συμπληρώνει ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Δυστυχῶς, συμβαίνει νά ζοῦμε σέ κόσμο χωρίς ἐπικοινωνία, μέ ἀποτέλεσμα συχνά νά διατυπώνονται λόγοι στό κενό καί τά προβλήματα νά μήν ἐπιλύονται» σημείωσε κατά την προσφώνηση του ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος ο οποίος παρουσίασε τον ομιλητή της ημέρας, καθηγητή κ. Απόστολο Νικολαΐδη από την θεολογική σχολή Αθηνών ο οποίος μίλησε με θέμα «Η κοινωνική ευθύνη της Εκκλησίας κατά τον ιερό Φώτιο».

Η θεολογική προσφορά του ιερού Φωτίου. Θαύμα & πρωτείο αληθείαςΣτυλιανός Γ. Παπαδόπουλος (μοναχός Γεράσιμος Δοχειαρίτης), Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών († 2012)

 

1.  Το θαύμα της αληθείας

Ο ιερός Φώτιος, υπήρξε στους χρόνους του το εκλεκτό σκεύος του Θεού. Ήταν δηλαδή ο κατ’ εξοχήν γνήσιος φορέας της Παραδόσεως και γι’ αυτό απέβη ο πιο φημισμένος και άρα ο πιο σπουδαίος θεολόγος της εποχής. Το φρόνημά του και η θεολογία του ήσαν έκφραση του είναι της Εκκλησίας και αποτέλεσμα του φωτισμού του αγίου Πνεύματος.

Το γεγονός τούτο, που δεν είναι όσο θα θέλαμε συχνό στην Εκκλησία, έστησε το Φώτιο στις καρδιές των πιστών όλων των αιώνων, τον έκαμε σύμβολο και φάρο της αληθείας.

Είναι ορθή, λοιπόν, η απόφαση της Εκκλησίας να εορτάζει τη μνήμη του (6 Φεβρουαρίου) με τρόπο εξαιρετικό, ιδιαίτερα τονισμένο.

Έτσι δημιουργείται η δυνατότης να συνειδητοποιήσουμε τις διαστάσεις, το βαθύ νόημα του εορτασμού.

Απόψε και αύριο τιμάμε ιερόν άνδρα της Εκκλησίας, τιμάμε άγιό μας, που διαφέρει από το μεγάλο νέφος των αγίων, των μαρτύρων και των οσίων. Οι τελευταίοι αγίασαν με το μαρτύριο, που θαύμασαν οι πιστοί της εποχής, με τον εξαιρετικά ενάρετο βίο, με τους ασκητικούς αγώνες και τις θεοπτίες τους. Όλ’  αυτά έγινα σημάδια που υπογράμμιζαν την αγιότητά τους, η οποία λειτουργούσε και λειτουργεί στο πνεύμα των πιστών σαν πρότυπο και σαν παρόρμηση, σαν υπόδειγμα και σαν απόδειξη της αληθείας μας.

Οι μάρτυρες και οι άγιοι στη νέα πνευματική πραγματικότητα, στην Εκκλησία δηλαδή, πήραν τη θέση του ήρωα και του προτύπου.

Και τούτο διότι αυτοί κατ’ εξοχήν ενσάρκωναν το ήθος της Εκκλησίας και θυσίασαν γι’ αυτήν τη ζωή τους. Ακόμα περισσότερο, οι άγιοι και οι μάρτυρες συχνά επισφράγιζαν και επισφραγίζουν με το θαύμα την ανωτερότητά τους σε σχέση προς τους άλλους ανθρώπους.

Σε όλες τις εποχές, σε όλους τους τόπους, η Εκκλησία γνώρισε και γνωρίζει άπειρα θαύματα, εκτός από το θαύμα των θαυμάτων, την απανταχού της γης μυριάκις επαναλαμβανόμενη θεία «Ευχαριστία» της. Τα θαύματα των αγίων της δείχνουν πόσο μικρός και μαζί πόσο μεγάλος είναι ο άνθρωπος. Έτσι το θαύμα, σαν κατάφωρη κατάλυση της φυσικής και πνευματικής πραγματικότητος, ζυμώθηκε με τη ζωή της Εκκλησίας και αποτελεί την συγκλονιστική απόδειξη της αγιότητος των αγίων της, τους οποίους επί αιώνες τώρα τιμά καθημερινά.

Ιδού όμως ότι απόψε και αύριο τιμάμε άγιο, που δε μας φέρνει στη μνήμη διωγμούς ρωμαίων και μαρτύριο. Τον ιερό Φώτιο δεν τον τιμάμε για τα πολλά του θαύματα^. δεν ξέρουμε αν εθεράπευσε χωλούς και τυφλούς, αν παρηγόρησε τον ανθρώπινο πόνο, αν φανερώθηκε μετά την κοίμησή του σε πιστούς να συμβουλεύσει, να ενισχύσει, να δώσει θάρρος…

Κι ενώ αυτά αληθεύουν, ο Φώτιος και θαυμαστός και μεγάλος είναι. Άρα το θαύμα του βρίσκεται αλλού. Βρίσκεται στην αλήθεια που εξέφρασε στη θεολογία του, στους εκκλησιαστικούς αγώνες του. Δεν έχει θαυματουργικές εικόνες, αλλά έχει θαυματουργή αλήθεια στα έργα του.

Δεν συνήθισε ο πιστός να ζητά παρηγοριά στον άγιο Φώτιο, μα συνήθισε και πρέπει να συνηθίσει να ζητά αλήθεια. Το θαύμα του είναι η αλήθεια του. Αυτή αποτελεί τη μοναδικότητά του, το μεγαλείο του.

Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ, Η Η΄(8η) ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΕΣ.

«ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ-ΣΩΤΗΡΙΑ»: Μέ χαρά φιλοξενοῦμε στό ἰστολόγιό μας τά κατωτέρω παρατιθέμενα κείμενα, πού εἶχε τήν καλωσύνη νά μᾶς ἀποστείλη ὁ ἀγαπητός κ. Νικ. Σαββόπουλος, Θεολόγος, καί τά ὁποῖα ἀφοροῦν στήν ὑπόθεση τῆς «ἀναγνωρίσεως» τῆς ἐπί Μ. Φωτίου συγκληθείσης «Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου», ἡ ὁποία συνεκλήθη τό 879 - 880 στήν Κωνσταντινούπολη, ὡς ὀγδόης Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας. Τό θέμα ἔχει ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον καί ἐν ὄψει τῆς συγκλήσεως τῆς ἐπί δεκαετίες προετοιμαζομένης - πρωτοστατοῦντος εἰς τήν προετοιμασία καί σχεδίασή της τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως - «Μεγάλης Συνόδου».

Ἡ τελευταία προβάλλεται ὡς ἡ μετά τήν Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο ἑπομένη «Μεγάλη», ἀκόμη καί ὡς, «Οἰκουμενική», (ἐκ τῶν προτέρων) χαρακτηριζομένη, Σύνοδος τῆς Ὀρθοδοξίας! Ἐδῶ, ὅμως, δημιουργεῖται τό ἑξῆς πρόβλημα: Μεταξύ τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί τῆς ἐν λόγω μελετωμένης καί ἐσχάτως ἐπισπευδομένης «Μεγάλης Συνόδου» ἔχει ἱστορικῶς μεσολαβήσει (μεταξύ ἄλλων καί) ἡ ὕπαρξις τῆς Η΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας πού εἶναι ἡ ἐπί Μεγάλου Φωτίου συγκληθεῖσα στήν Κωνσταντινούπολη ἐν ἔτει 879-880 Σύνοδος. Αὐτή, ὡς πληροῦσα ἀπό κάθε ἄποψι τά κριτήρια τῆς θεωρήσεώς της ὡς Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας, ἐπιβάλλεται ἀπό ὀρθοδόξου, ἐκκλησιολογικῆς, θεολογικῆς καί κανονικῆς ἀπόψεως νά ἔχει ἀναγνωρισθῆ ὡς τοιαύτη, οὕτως ὥστε νά ἐπικυρωθῆ ἐν συνεχεία καί ὑπό τῆς Συνόδου ἐκείνης ἡ ὁποία ὀψέποτε συγκληθεῖ θά (ἤθελε νά) ἀποτελέση (πληροῦσα τίς προϋποθέσεις) τόν (ἑπόμενο;) κρίκο στή χρυσή ἀλυσίδα τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας Συνόδων.

Πώς ο Μέγας Φώτιος αντιμετώπισε δύο Αρχαία Μυθιστορήματα & Σχολιασμός Τριών Βυζαντινών Επιστολών

Το αντικείμενο του παρόντος πονήματος αφορά την βυζαντινή λογοτεχνία. Ειδικότερα, στο πρώτο μέρος εξετάζουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε ένας λόγιος του Βυζαντίου, ο Μέγας Φώτιος, δύο αρχαία μυθιστορήματα. Στο δεύτερο, ασχολούμαστε με τα χαρακτηριστικά τριών επιστολών του βυζαντινού Ιωάννου Τζέτζη.

Διαπιστώνουμε ότι ο Μέγας Φώτιος κρίνει ευμενώς τα εξωτερικά χαρακτη­ριστικά και των δύο αρχαίων ερωτικών μυθιστορημάτων. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με το περιεχόμενο. Ως προς αυτό, η θετική γνώμη του Μ. Φωτίου προς το ένα και η αρνητική προς το άλλο είναι εμφανής. Στην πρώτη ενότητα που ακολουθεί, προσπαθούμε να αιτιολογήσουμε αυτήν την στάση. Συμβουλευτήκαμε δύο μεταφράσεις του κειμένου της Μυριοβίβλου και χρησιμοποιήσαμε πότε αυτήν του Στεφάνου Ευθυμιάδη και πότε αυτήν του Ιγνατίου Σάκαλη, ανάλογα με την (κατά την κρίση μας) πιο εύστοχη απόδοση του πρωτοτύπου.

Ο Βυζαντινός διδάσκαλος Ιωάννης Τζέτζης, είναι ο συντάκτης των επιστολών που σχολιάζουμε στη δεύτερη ενότητα χαρακτηρίζοντας τον τύπο της κάθε μιας και επισημαίνοντας τα κύρια εκφραστικά μέσα και τα θεματικά τους στοιχεία.

Ο Πατριάρχης Φώτιος ως «σημείον αντιλεγόμενον». Η σχέση του με την Ιεραποστολική πολιτική του Βυζαντίου

Γράφει ο Παῦλος Μ. Γεωργίου, Πληροφορικός.



Ἡ ἀξιολόγηση καὶ ἀξιοποίηση ἱστορικῶν πηγῶν εἶναι ἔργο εἰδικῶν ἐρευνητῶν καὶ εἰδημόνων, ἰδίως ὅταν ἀνακύπτουν ἀπὸ αὐτὲς προβληματισμοὶ καὶ ἐρωτήματα, ὅπως αὐτὰ ποὺ θὰ δοῦμε στὴ συνέχεια. Ἡ δική μας προσέγγιση στὸ θέμα γίνεται μέσω παραθέσεως καὶ συγκρίσεως κειμένων τῆς ἐποχῆς μας καὶ τῶν στοιχείων ποὺ παρέχουν οἱ συγγραφεῖς τους. Θὰ ἐμπιστευθοῦμε, λοιπόν, ἀπόψεις διακεκριμένων ἀκαδημαϊκῶν δασκάλων προκειμένου νὰ καταλήξουμε σὲ συμπεράσματα.
Εἶναι εὔλογο αὐτοὶ ποὺ τιμήθηκαν ἀπὸ τὴν Ἱστορία μὲ τὸν τίτλο τοῦ Μεγάλου νὰ συγκεντρώνουν ταυτόχρονα ὕμνους ἀλλὰ καὶ σφοδρὲς κατηγορίες ἐναντίον τους. Καὶ εἶναι εὔλογο γιατὶ ἐκτὸς τῆς πληθωρικῆς τους προσωπικότητας, τὸ μέγεθος καὶ ἡ ποιότητα τῆς δράσεώς τους, ποὺ συνήθως ἐπηρεάζει καὶ τὸν ροῦ τῆς Ἱστορίας, προκαλεῖ ἐξίσου μεγάλη ἀντίδραση.
Εὔλογο, ἐπίσης, θὰ ἦταν νὰ ὑπερτονίζονται καὶ νὰ ἐξαίρονται τὰ προτερήματα τοῦ Μ. Φωτίου ἀπὸ ἰδεολογικοὺς ὀπαδούς. Ἡ εὐφυία, ὅμως, καὶ ἡ µόρφωσή του ἀνάγκαζε ἀκόµα καὶ τοὺς ἐχθρικὰ διακείµενους ἀντιπάλους του, ὅπως ὁ Νικήτας Δαβὶδ ὁ Παφλαγών, νὰ ἀναγνωρίζουν ἀνεπιφύλακτα τὴν ἀξία του: «Ἦν δὲ οὗτος ὁ Φώτιος οὐ τῶν ἀγεννῶν τε καὶ ἀνωνύµων, ἀλλὰ καὶ τῶν εὐγενῶν κατὰ σάρκα, καὶ περιφανῶν, σοφίᾳ τε κοσµικῇ καὶ συνέσει τῶν ἐν τῇ πολιτείᾳ στρεφοµένων εὐδοκιµώτατος πάντων ἐνοµίζετο. Γραµµατικῆς µὲν γὰρ καὶ ποιήσεως, ρητορικῆς τε καὶ φιλοσοφίας, ναὶ δὴ καὶ ἰατρικῆς, καὶ πάσης ὀλίγου δεῖν ἐπιστήµης τῶν θύραθεν τοσοῦτον αὐτῷ τὸ περιόν, ὡς µὴ µόνον σχεδὸν φάναι τῶν κατὰ τὴν αὐτοῦ γενεὰν πάντων διενεγκεῖν, ἤδη δὲ καὶ πρὸς τοὺς παλαιοὺς αὐτὸν διαµιλλᾶσθαι»^[1].
Μεταξὺ ἄλλων, ὁ Φώτιος κατηγορήθηκε ὡς ὑπεύθυνος γιὰ τὸ λεγόμενο «φωτιανὸ σχίσμα», κυρίως ἀπὸ τὴ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία. Πολὺ ἀργότερα ὁ Ρωμαιοκαθολικὸς ἱερέας καὶ διαπρεπὴς καθηγητὴς τοῦ Harvard Fr. Dvornik (1893 – 1975) ἦταν αὐτὸς ποὺ τὸν ἀποκατέστησε^[2] στὴ Δύση. Δὲν θὰ σταθοῦμε ὅμως ἐδῶ στὰ διάφορα θεολογικά, ἐκκλησιαστικὰ καὶ ἱστορικὰ προβλήματα ποὺ σχετίζονται μὲ τὸν πατριάρχη Φώτιο.

Τὰ ἐρωτήματα ποὺ μᾶς ἀπασχολοῦν καὶ θὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ ἀπαντήσουμε εἶναι δύο: α) Τὸ ἱεραποστολικὸ σχέδιο τοῦ Βυζαντίου, ἡ ὕπαρξη τοῦ ὁποίου δὲν ἀμφισβητεῖται, ἐκπορευόταν μόνο ἀπὸ τὸ Βυζαντινὸ κράτος καὶ τὸν ἑκάστοτε αὐτοκράτορα ἢ καὶ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία; Καὶ β) Ὑπῆρξε ἀνάμειξη τοῦ πατριάρχη Φωτίου στὶς ἱεραποστολὲς τῆς ἐποχῆς του καὶ ἰδίως στὸ σχέδιο ἐκπολιτισμοῦ καὶ ἐκχριστιανισμοῦ τῶν Σλάβων;
Ἡ Βυζαντινὴ ἱεραποστολὴ μπορεῖ νὰ κορυφώθηκε καὶ νὰ μεγαλούργησε τὸν 9ο καὶ 10ο αἰώνα, ἀλλὰ λειτούργησε καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Βεβαίως πάντοτε ἦταν συνδεδεμένη μὲ τὴν Ἐκκλησία -δὲν νοεῖται ἱεραποστολὴ διαφορετικὰ- καὶ πάντοτε εἶχε τὴν ὑποστήριξη τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους. Στὶς πρῶτες συγκροτημένες βυζαντινὲς ἱεραποστολὲς συγκαταλέγονται αὐτὲς ποὺ ὀργάνωσε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (329-407). Ὡς πρὸς τὴν ἔκταση, εἴτε ὀργανωμένες εἴτε μεμονωμένες καὶ ἀποσπασματικές, ἱεραποστολὲς μαρτυροῦνται στὴν Ἀγγλία, στὴ Γερμανία, στὴν Ἀφρική, στὴ Σκυθία, στὴν Περσία, στὴ Φοινίκη ἕως καὶ στὴν Κίνα. Δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ἡ ἱεραποστολή, ἐκτός τῆς ἐκκλησιαστικῆς-θρησκευτικῆς της διαστάσεως, ἐξυπηρετοῦσε ἐπίσης τὰ συμφέροντα τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους, καὶ παρὰ τὶς κατὰ καιροὺς διακυμάνσεις στὶς μεταξύ τους σχέσεις, Ἐκκλησία καὶ κράτος συνεργάστηκαν τόσο στὸ σχεδιασμὸ ὅσο καὶ στὴν ἐκτέλεση τοῦ κοινοῦ ἱεραποστολικοῦ προγράμματος.

Μέγας Φώτιος - Άγιος Γρηγόριος παλαμάς - Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός π. Γεωργίου Μεταλληνού

τρεις αντιπαπικοί Άγιοι 

Ἂν ὅμως ὁ Μ. Φώτιος διέγνωσε πρῶτος τὴν ἀλλοτρίωση τῆς “χριστιανικῆς” Δύσεως, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς εἶναι ἴσως ἐκεῖνος, ποὺ εἶχε...
ἐναργέστερη τὴν ἐπίγνωση, ὅτι στὴν περίπτωση τῶν καινοτομιῶν τῆς δυτικῆς ἐκκλησίας δὲν ἔχουμε ἁπλῶς μιὰ νέα “αἵρεση” τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλά ριζικὴ ἀλλοτρίωση τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως.
 
Οἱ αἰῶνες, ποὺ ἀκολούθησαν, συνέθεσαν μία τραγικὴ ἐμπειρία, ποὺ ἐπιβεβαίωσε τὶς ἐπισημάνσεις τοῦ ἁγίου Γρηγορίου. Ὁ Ντοστογιέφσκυ, λ.χ. ἔχοντας σαφέστατη πλέον ἐντύπωση γιὰ τὴν ἀλλοτριωμένη Δύση, θὰ καταλήξει ἀβίαστα στὸ συμπέρασμα, ὅτι «ὁ ρωμαϊκὸς καθολικισμὸς δὲν εἶναι πιὰ χριστιανισμός: «Ὁ καθολικισμὸς τῆς Ρώμης –παρατηρεῖ– εἶναι χειρότερος καὶ ἀπὸ τὸν ἀθεϊσμὸ (...). Ὁ ἀθεϊσμὸς κηρύττει μονάχα τὸ μηδέν, ὁ καθολικισμὸς ὅμως προχωράει πιὸ πέρα ἀκόμα: κηρύττει ἕνα διαστρεβλωμένο Χριστό, ἕνα Χριστὸ ἀντίθετο τοῦ Χριστοῦ. Κηρύττει τὸν Ἀντίχριστο [10]»....
 
Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός, τέλος, ἐματαίωσε τὴν θεσμικὴ ἀναγνώριση καί, συνεπῶς, καταξίωση τῆς δυτικῆς ἀλλοτριώσεως, μὲ τὴν ὡς οἰκουμενικὴ συγκληθεῖσα σύνοδο Φεράρρας-Φλωρεντίας (1438/9).

Ἀπέδειξε, ἐξ ἄλλου, ὅτι ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ἡ καρδιὰ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὡς αὐθεντικῆς χριστιανικότητας, δὲν κλείσθηκε στὸν 14ο αἰώνα, ἀλλὰ συνεχίσθηκε, διασυνδέοντας τὴν Ὀρθοδοξία τῆς ἐποχῆς του μὲ τὴ χριστιανικὴ ἀρχαιότητα.

Τὸ “Γένος τῶν Ρωμαίων” (Ὀρθοδόξων) διακράτησε μέσω αὐτοῦ τὴν ὑπαρκτική συνέχεια καὶ συνοχή του καὶ γι᾽ αὐτὸ δὲν θὰ παύσει νὰ ἔχει τὴ συνείδηση τῆς ριζικῆς διαφοροποιήσεως τῆς Δύσεως, μὲ κορυφαίους ἐκφραστὲς της τὸν Ἱεροσολύμων Δοσίθεο (†1707), τὸν ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλὸ (†1779) καὶ τοὺς Κολλυβάδες Πατέρες [11].

Ἂν ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ διέσωσε τὴν ἀλήθειά της, ὀφείλεται κυρίως στοὺς τρεῖς παραπάνω Πατέρες (Φώτιο, Γρηγόριο καὶ Μᾶρκο).



Αὐτοί εἶναι ἐκεῖνοι, ποὺ ἐπρωτοστάτησαν στὸν ἀγώνα νὰ διαφυλάξουν τὴν προφητική, ἀποστολικὴ καὶ πατερικὴ συνέχεια, διασώζοντας τὴν Ἐκκλησία ὡς “Ἴατρεῖον Πνευματικὸν” καὶ τὴ Θεολογία της ὡς καρπὸ τῆς ἁγιοπνευματικῆς ἐμπειρίας καὶ ἀπλανή ὁδηγὸ πρὸς τὴ θέωση".  

orthodojia.blogspot.gr 
http://pneumatoskoinwnia.blogspot.gr
Αρμενιστής
http://amethystosbooks.blogspot.gr

Λόγος στὴ Γέννηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τοῦ Μέγα Φωτίου (Η απαρχή της σωτηρίας μας )

Σήμερα η Παρθένος μητέρα γεννιέται από στείρα μητέρα και ευτρεπίζεται το παλάτι του ερχομού του Δεσπότου Χριστού. Σήμερα σπάζουν τα δεσμά της στειρότητας και σφραγίζονται τα κλείθρα της Παρθένου. Γιατί εκείνα με τα οποία η άγονη μήτρα και τα νεκρά σπλάχνα για παιδοποιΐα έδωσαν παρ’ ελπίδα ωραίο καρπό, με αυτά μνηστεύεται και το αδιάφθορο της παρθενίας και με ολοφάνερα έργα προαγγέλλεται το θαύμα της κυοφορίας. Γιατί είναι υπερφυσικό θαύμα γέννηση χωρίς μεσολάβηση άνδρα και διατήρηση της παρθενίας μετά τη γέννηση. Επίσης νικά τους νόμους της φύσης και η στείρα που συλλαμβάνει μετά τα γηρατειά της και γεννά και με όσα θαυμαστά έργα γίνονται προοιμιάζεται η γέννηση της Παρθένου.

Σήμερα η Άννα θερί­ζει τον καρπό που προήλθε από τον ονειδισμό της ατεκνίας και η οικουμένη απολαμβάνει τα καρποφόρα στάχυα της χαράς. Ο Ιωακείμ ονομάζεται πατέρας του παιδιού, και εμείς παίρνουμε ως αρραβώνα την τιμή της υιοθεσίας. Σήμερα η Παρθένος προβάλ­λει από άγονα σπλάχνα, και η στειρότητα διαδέχεται τις πηγές της αμαρτίας, και το σύνολο της συναγωγής των Ιουδαίων χη­ρεύει, και τα παιδιά προβάλλουν από τους κόλπους της Εκκλησίας, τα οποία αυξάνουν και πληθαίνουν κατά τρόπο θεϊκό για τον νυμφίο Χριστό. Η Παρθένος προέρχεται από άγονη μήτρα, που και όταν ακόμα είναι γόνιμη η γέννηση είναι παράδο­ξη. Ω πόσο μεγάλο θαύμα! Όταν εξέλειπε ο χρόνος της σποράς, τότε έφτασε ο καιρός της καρποφορίας, όταν σβήσθηκε η φλόγα της επιθυμίας, τότε άναψε η λαμπάδα της τεκνοποιΐας. Η νεότη­τα δεν έδωσε άνθος, και προβάλλουν βλαστό τα γηρατειά· δεν φάνηκε εξόγκωση της κοιλιάς όταν ήταν η φύση στην ακμή της, και προβάλλει αειπάρθενο βρέφος ως γέννημα υπερήλικης μήτρας.

 Αλλ’ απορείς, άνθρωπε, αν γέννησε η στείρα, και πολυερευνάς αυτά που έπρεπε να θαυμάζεις, που πρέπει να μας προκαλούν θαυμασμό, παρά να θεωρούμε μηδαμινό αυτό που θαυμάζεται, και λογομαχείς, πώς μπορεί να γεννήσει στείρα; Αν είναι στείρα δεν γεννά, κι αν γεννά δεν είναι στείρα. Και πώς στήθη που στέγνωσαν γίνονται πάλι πηγή γάλακτος; Αν το γήρας δεν είναι στη φύση του να θησαυρίζει αίμα, πώς αυτό που δεν έλαβαν οι θηλές το λευκαίνουν σε γάλα; Και πώς μήτρα που αδρανοποιήθηκε λειτουργεί και ζωογονεί και συγκροτεί και τρέ­φει το έμβρυο; Αυτά εσύ μηχανορραφείς κατά του εαυτού σου και της σωτηρίας σου. Και ποιός είσαι; Γιατί δεν θα ήταν δυνατό να είσαι από τους πιστούς και άξιους του θαύματος· ούτε βέβαια, ούτε θα παρασυρθεί να απιστήσει ο πιστός με εκείνα που συντελούν στην πίστη, αλλά ο Ιουδαίος.

Η Σάρα δηλαδή πώς ή πού σε παρακαλώ εξέπεσε στις ελπίδες της; Άραγε δεν είδε τον Ισαάκ υιό των γηρατειών και της στειρότητάς της; Αν η Άννα σου προκαλεί σύγχυση και ταράζει τους λογισμούς σου, πιο πολύ πρέπει η Σάρα, γιατί για πρώτη φορά συνέβη σ’ αυτήν. Αν αυτό σε κάνει να αμφιβάλλεις, δεν αντιλαμβάνεσαι ότι παρα­γράφεις το άλλο από τη συγγένειά σου και κόβεις τις ρίζες από τις οποίες είναι δυνατό να έχεις κλάδο, και δεν ελέγχεσαι ότι έχεις καταπέσει από τους Ιουδαϊκούς νόμους;

ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ: «Τίνες οι λόγοι της μήνιδος των δυτικών κατά του Φωτίου»

|

Πού οφείλεται, το μένος, το μίσος των παπικών έναντι του Μ. Φωτίου; Ποιοί είναι οι λόγοι της μήνιδος των Δυτικών κατά του Μ. Φωτίου;

Την διαλεύκανση και απάντηση του ανωτέρω ζητήματος μάς την δίνει ένας άλλος αντιαιρετικός και αντιπαπικός θεολόγος και άγιος της Εκκλησίας μας, ο γνωστός σε όλους μας και δημοφιλής, άγιος Νεκτάριος επίσκοπος Πενταπόλεως[2].

Σύμφωνα με τον άγιο Νεκτάριο, «δύο είναι οι λόγοι, που εξήγειραν το μίσος των παπικών έναντι του Μ. Φωτίου.

Α) Τα αποτελέσματα της Εγκυκλίου, που έστειλε ο Μ. Φώτιος, και Β) οι αποφάσεις της Η΄ Οικουμενικής Συνόδου, που συνεκλήθη επί Μ. Φωτίου το 879 μ.Χ. στην αγία Σοφία.

Α) Η εγκύκλιος εκείνη του Μ. Φωτίου, κατά την πρώτη ανάρρησή του στον θρόνο της Κων/λεως, α) ανέκοψε το έργο του πάπα Νικολάου στη Βουλγαρία, επειδή γνωστοποίησε στους Βουλγάρους ποιός είναι αυτός, που διδάσκει την αρτία, αληθή και ορθή πίστη, β) επέστησε την προσοχή της Καθολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας κατά των καινοτομιών της τότε πρώην Δυτικής Εκκλησίας, την οποία πρώτος ο Μ. Φώτιος τόλμησε να καταγγείλλει, επειδή απέκλινε στην αίρεση και την κατεδίκασε, και γ) περιφρούρησε την ανεξαρτησία της Ελληνικής Εκκλησίας, την οποία οι πάπες ζητούσαν να υποδουλώσουν.

Β) Κατά την δεύτερη ανάρρησή του, κατάφερε το μέγα πλήγμα κατά της Δυτικής οφρύος, επειδή συνεκάλεσε την Η΄ Οικουμενική Σύνοδο και αναθεμάτισε αυτούς, που τολμούν να προσθέσουν κάτι στο Σύμβολο της Πίστεως. Η Σύνοδος αυτή υπέδειξε στον πάπα και σε κάθε επίσκοπο ότι οφείλει να σέβεται το Σύμβολο της Πίστεως της εν Νικαία Συνόδου, το οποίο και οι υπόλοιπες Σύνοδοι επεκύρωσαν και επιβεβαίωσαν.

Απολυτίκιον Αγ Φωτίου Ἃγιος Φώτιος ὁ Μέγας Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (6 Φεβρουαρίου)

Χαίροις ὀρθοδόξων φωταγωγέ, καὶ τῆς Ἐκκλησίας, νυμφοστόλε καὶ ὁδηγέ· χαίροις κακοδόξων, ἡ δίστομος ῥομφαία, ὦ Φώτιε τρισμάκαρ, ῥητόρων ἔξοχε.

Ο Μέγας Φώτιος έζησε κατά τους χρόνους που βασίλευσαν οι αυτοκράτορες Μιχαήλ (842 - 867 μ.Χ.), υιός του Θεοφίλου, Βασίλειος Α' ο Μακεδών (867 - 886 μ.Χ.) και ο Λέων ΣΤ' ο Σοφός (886 - 912 μ.Χ.), υιός του Βασιλείου. Γεννήθηκε το 810 μ.Χ. (κατά άλλους το 820 μ.Χ.) στην Κωνσταντινούπολη από ευσεβή και επιφανή οικογένεια, που αγωνίσθηκε για την τιμή και προσκύνηση των ιερών εικόνων.Σπούδασε ελληνική φιλολογία, ρητορική, ιατρική και προσέφερε πάρα πολλά στην Εκκλησία και την παιδεία. Αναδείχθηκε σπουδαίος διδάσκαλος, αλλά και έξοχος γιατρός, ο οποίος μπορούσε και κατασκεύαζε φάρμακα πολύ ευεργετικά.
Οι γονείς ήταν ο Άγιος Σέργιος (βλέπε 13 Μαΐου) και Ειρήνη και καταδιώχθηκαν επί του εικονομάχου αυτοκράτορα Θεοφίλου (829 - 842 μ.Χ.). Ο Άγιος Σέργιος ήταν αδελφός του Πατριάρχου Ταρασίου (784 - 806 μ.Χ.) και περιπομπεύθηκε δέσμιος από το λαιμό ανά τις οδούς της Κωνσταντινουπόλεως, στερήθηκε την περιουσία του και εξορίσθηκε μετά της συζύγου του και των παιδιών του σε τόπο άνυδρο, όπου από τις ταλαιπωρίες πέθανε ως Ομολογητής.

Ο ιερός Φώτιος διέπρεψε πρώτα στα ανώτατα πολιτικά αξιώματα. Όταν με εντολή του αυτοκράτορα απομακρύνθηκε βιαίως από τον πατριαρχικό θρόνο ο Πατριάρχης Ιγνάτιος, ανήλθε σε αυτόν, το έτος 858 μ.Χ., ο ιερός Φώτιος, ο οποίος διακρινόταν για την αγιότητα του βίου του και την τεράστια μόρφωσή του. Η χειροτονία του εις Επίσκοπο έγινε την ημέρα των Χριστουγέννων του έτους 858 μ.Χ. υπό των Επισκόπων Συρακουσών Γρηγορίου του Ασβεστά, Γορτύνης Βασιλείου και Απαμείας Ευλαμπίου. Προηγουμένως βέβαια εκάρη μοναχός και ακολούθως έλαβε κατά τάξη τους βαθμούς της ιεροσύνης.

Σε μια περίοδο κρίσιμη για την βυζαντινή αυτοκρατορία ανέβηκε στον Πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως, τον οποίο και λάμπρυνε. Η Εκκλησία ταλανιζόταν από έριδες και φανατισμούς.
Οι οπαδοί του έκπτωτου Πατριάρχη Ιγνατίου, προσπαθούσαν να τον επαναφέρουν στον θρόνο διώχνοντας τον Φώτιο. Ο φράγκος πάπας της Ρώμης Νικόλαος δεν τον αναγνώρισε ως κανονικό Πατριάρχη, όχι γιατί ήθελε το Ιγνάτιο ή ότι τον ενδιέφεραν τα εσωτερικά της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Αυτό που στην πραγματικότητα επεδίωκε ήταν να επαναφέρη το θέμα του “πρωτείου”, δηλαδή ότι ο πάπας έχει το πρωτείο, όχι τιμής, αλλά εξουσίας έναντι των άλλων Εκκλησιών, ως διάδοχος του Αποστόλου Πέτρου.
Επίσης εποφθαλμιούσε την περιφέρεια του Ιλλυρικού. Ήθελε να υποτάξη τους Βουλγάρους και γι’ αυτό είχε αποστείλη εκεί φράγκους ιεραποστόλους. Η περιοχή αυτή όμως ανήκε στην δικαιοδοσία τουΚωνσταντινουπόλεως. Ο Φώτιος, όπως ήταν φυσικό αντέδρασε αστραπιαία. Οργάνωσε Ορθόδοξες ιεραποστολές προς τους Σλάβους με επικεφαλής τον μαθητή του Κύριλλο και τον αδελφό του Μεθόδιο. Οι φράγκοι αναγκάστηκαν να φύγουν και τότε ο Νικόλαος οργισμένος τον πολέμησε με λύσσα.

Ο ιερός Φώτιος με συνοδικά γράμματα ανακοίνωσε, κατά τα καθιερωμένα, τα της εκλογής του στους Πατριάρχες της Ανατολής και τόνισε την αποκατάσταση της ειρήνης στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Αλλά πριν ακόμα προλάβει να την παγιώσει επήλθε ρήξη μεταξύ των ακραίων πολιτικών και των οπαδών του Πατριάρχη Ιγνατίου, των «Ιγνατιανών». Οι «Ιγνατιανοί» συγκεντρώθηκαν στο ναό της Αγίας Ειρήνης, αφόρισαν τον ιερό Φώτιο και ανακήρυξαν Πατριάρχη τον Ιγνάτιο. Ο Άγιος Φώτιος συγκάλεσε Σύνοδο στο ναό των Αγίων Αποστόλων για την αντιμετώπιση του ανακύψαντος ζητήματος. Η Σύνοδος καταδίκασε ως αντικανονικές τις ενέργειες των «Ιγνατιανών» και τόνισε ότι ο Ιγνάτιος, αφού παραιτήθηκε από τον θρόνο, δεν ήταν πλέον Πατριάρχης και ότι εάν διεκδικούσε και πάλι την επιστροφή του στον πατριαρχικό θρόνο, τότε αυτόματα θα υφίστατο την ποινή της καθαιρέσεως και του αφορισμού.

Ὁ Παπισμός εἶναι αἵρεση, Μέγας Φώτιος

Ὁ Παπισμός εἶναι αἵρεση,

Μέγας Φώτιος

 Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ ἀνάποδα,

ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ ἀνάποδα

γιά τούς Παπικούς!

Η ΚΑΘΑΡΟΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ (Ἃγιος Φώτιος ὁ Μέγας)

Η ΚΑΘΑΡΟΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
(Ἃγιος Φώτιος ὁ Μέγας)

Φώτιος ὁ Μέγας

Ἐπιστολὴ πρὸς Βούλγαρον Ἡγεμόνα 

Αὐτὴ εἶναι ἡ καθαρὴ καὶ γνήσια ὁμολογία τῆς πίστεως ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν· αὐτὴ εἶναι ἡ θεόσοφη μυσταγωγία τῆς ἄχραντης καὶ ἀληθινῆς θρησκείας μας καὶ τῶν σεπτῶν μυστηρίων της· ἔχοντας φρόνημα, πίστι καὶ διαγωγὴ σύμφωνα μὲ αὐτὴν τὴν ὁμολογία ἕως τὴν δύσι τοῦ βίου, βαδίζομε γρήγορα πρὸς τὴν ἀνατολὴ τοῦ νοητοῦ ἡλίου, γιὰ ν’ ἀπολαύσωμε δυνατώτερα καὶ τελειότερα τὴν ἀπὸ ἐκεῖ ἐρχόμενη ἀνέσπερη αὐγὴ καὶ λαμπρότητα.

Αὐτὴν ταιριάζει ν’ ἀποδέχεται καὶ νὰ τιμᾶ καὶ ἡ θεοφρούρητη σύνεσίς σας, ποὺ ἤδη ἀτενίζει πρὸς τὴν ἰδική μας θρησκευτικὴ κληρονομιά, μὲ εἰλικρινῆ διάθεσι, εὐθύτητα γνώσεως καὶ ἀδίστακτη πίστι, καὶ νὰ μὴ ἀποκλίνη ἀπ’ αὐτὴν οὔτε στὸ ἐλάχιστο οὔτε πρὸς τὰ δεξιὰ οὔτε πρὸς τ’ ἀριστερά· διότι τοῦτο εἶναι τῶν ἀποστόλων τὸ κήρυγμα, τοῦτο εἶναι τὸ δίδαγμα τῶν πατέρων, τοῦτο εἶναι τὸ φρόνημα, τῶν οἰκουμενικῶν συνόδων.

Γι’ αὐτὸ ὄχι μόνο ἐσὺ ὁ ἴδιος πρέπει νὰ φρονῆς καὶ νὰ πιστεύης κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἀλλὰ νὰ καθοδηγῆς στὸ ἲδιο φρόνημα τῆς ἀληθείας καὶ τοὺς ὑπηκόους σου καὶ νὰ τοὺς καταρτίζης στὴν ἴδια πίστι, καὶ τίποτε ἄλλο νὰ μὴ θεωρῆς πολυτιμότερο ἀπὸ τέτοια σπουδὴ καὶ ἐπιμέλεια. Διότι τοῦ ἀληθινοῦ ἄρχοντος καθῆκον εἶναι νὰ μὴ φροντίζη μόνο γιὰ τὴ δική του σωτηρία, ἀλλὰ ν’ ἀξιώνη παρόμοιας προνοίας καὶ τὸν λαὸ ποὺ τοῦ ἔχει ἀνατεθῆ, νὰ τὸν χειραγωγῆ καὶ νὰ τὸν προσκαλῆ στὴν ἴδια τελειότητα τῆς θεογνωσίας.

Μὴ λοιπὸν κάμης νὰ διαψευσθοῦν οἱ ἐλπίδες μας, τὶς ὁποῖες ἐπέτρεψε νὰ σχηματίσωμε ἡ πρὸς τὰ καλὰ ροπὴ καὶ προσοχή σου, μήτε νὰ καταστήσης ματαίους τοὺς κόπους καὶ ἀγῶνες, ποὺ μὲ χαρὰ ἀναλάβαμε χάριν τῆς σωτηρίας σας, μήτε νὰ δεχθῆς ὅτι ἄρχισες μὲν μὲ προθυμία νὰ δέχεσαι τοῦ θείου κηρύγματος τοὺς λόγους, μετέβαλες δὲ τὴν προθυμία σὲ ραθυμία· ἀλλὰ διατήρει ἀνεξάλειπτη τὴν χαρὰ κι εὐφροσύνη μου γιὰ σένα, παρέχοντας ὅμοιο μὲ τὴν ἀρχὴ τὸ τέλος, σύμφωνο τὸν βίο μὲ τὴν πίστι, καὶ τὴν ἐξουσία σου νὰ φαίνεται καὶ νὰ ὀνομάζεται κοινὸ ἀγαθό τοῦ γένους καὶ τῆς πατρίδος.

Ο Μέγας Φώτιος ως γνώμονας χρηστής διοίκησης (Προς υποψηφίους για το ''άθλημα τής πόλης'') Τού Φώτη Μιχαήλ -Ιατρού

Πηγή: Τα παρατεθέντα αποσπάσματα της επιστολής και η νεοελληνική τους απόδοση προέρχονται από το βιβλίο, των εκδόσεων ΑΡΜΟΣ, με τίτλο ''Φωτίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως- Ο ΗΓΕΜΩΝ''.

Αναδημοσίευση από: http://aktines.blogspot.gr/2014/01/blog-post_2092.html



Το «άθλημα της πόλης», δηλαδή η υπεύθυνη και σοβαρή ενασχόληση με τα κοινά, έχει ανάγκη από ανθρώπους χαρισματούχους και αξιόπιστους.

Το ερώτημα είναι: Πού θα ψάξουμε να βρούμε αυτά τα πρόσωπα και με ποια κριτήρια αναζήτησης; Με ποιο μέτρο;

Το μέτρο, που μετράει με ακρίβεια το μπόι μας το πολιτικό, θα επιχειρήσουμε να το δανειστούμε από μια κορυφαία μορφή της Βυζαντινής Αναγέννησης, τον Μέγα Φώτιο.

Σε παραινετική του επιστολή, που απευθύνεται, τον Μάϊο του 861, προς τον τότε νεοφώτιστο χριστιανό άρχοντα της Βουλγαρίας Βόγορι-Μιχαήλ, υποδεικνύει όλες τις αναγκαίες προϋποθέσεις χρηστής και επιτυχημένης διοίκησης.

Η παρουσίαση ολόκληρης της επιστολής, για λόγους πρακτικούς, δεν είναι εφικτή, γι' αυτό και θα περιοριστούμε μόνον σε μια σύντομη αλλά αρκούντως σαφή και διαφωτιστική αναφορά.



Γράφει λοιπόν ο Άγιος και Μέγας διδάσκαλος της οικουμένης Φώτιος:

1ον). «Ο των αρχόντων τρόπος νόμος γίνεται τοις υπό χείρα».

Το ήθος των αρχόντων γίνεται νόμος για τον απλό λαό. Πρώτοι και κύριοι υπεύθυνοι για την φαυλότητα (ή την σπουδαιότητα) μιας χώρας είναι οι άρχοντές της, που αποτελούν ''υπογραμμόν και παράδειγμα''. Φαύλοι άρχοντες διαπλάθουν φαύλους πολίτες.

2ον). «Οι περί τον άρχοντα φαύλοι και τον εκείνου συνδιαβάλλουσι τρόπον».

Στον εκφαυλισμό των αρχόντων (και συνακόλουθα του λαού) συμβάλλει τα μέγιστα το ''περιβάλλον'' τους.

3ον). «Όταν τις άρχη εαυτού, τότε νομιζέτω και τών υπηκόων άρχειν αληθώς».

Όταν ο άρχων άρχει στον εαυτό του (και στο περιβάλλον του), τότε άρχει πραγματικά και στον λαό.

4ον). «Κτώ τοίνυν φίλους μη τους φαύλους, αλλά τους αρίστους».

Κάνε, λοιπόν, φίλους, όχι τους φαύλους, αλλά τους πιο καλούς.

5ον). «Μη ζήτει δε παρά φίλων ακούειν τα ηδέα, αλλά τα αληθή μάλλον. Διο μέγιστον ηγού φίλους κολάκων διαφέρειν».

Μη ζητάς από τους φίλους να ακούς ό, τι σε ευχαριστεί, αλλά την αλήθεια. Άλλο πράγμα οι φίλοι και άλλο οι κόλακες.

6ον). «Πολλαχόθεν δει τον άρχοντα θηρεύειν των υπηκόων τας γνώμας, και ούτω κοινωνοίς χρήσθαι φιλίας και αρχής και βουλευμάτων».

Στις αποφάσεις για την ευδαιμονία των πολιτών ανάγκη να ζητάς την γνώμη τους, ώστε να τους κάνεις μετόχους και φιλίας και αρχής και αποφάσεων. (Φωνή λαού και στα ''μεσαιωνικά'' Βαλκάνια...).

7ον). «Άρχοντας μεν τινες έφησαν αρετήν εκ μικράς μεγάλην πόλιν ποιήσαι· εγώ δε μάλλον αν φαίην το εκ φαύλης σπουδαίαν παρασκευάσαι».

Λένε πως άξιος άρχοντας είναι όποιος κάνει μεγάλη μια μικρή χώρα. Εγώ όμως λέω πως ακόμα σημαντικότερο είναι αν κατορθώσει να κάνει σπουδαία μια πολιτεία φαύλη.

8ον). «Τας μετά σφοδρότητος υποσχέσεις ευλαβείσθαι χρη».

Πρέπει να προσέχεις τις υπερβολικές υποσχέσεις.

9ον). «Χρυσός άπαντα τα ανθρώπινα στρέφει. Άχρηστον και νομίζων και πάσιν επιδεικνύς τον τοις φιλούσιν ισχυρόν επίβουλον, χρυσόν».

Το χρυσάφι ανατρέπει τα πάντα στους ανθρώπους. Να θεωρείς άχρηστον τον χρυσό, που είναι φοβερή παγίδα όσων τον αγαπούν, και να το δείχνεις σε όλους.

10ον). «Όσω δε τις προέχει τη αρχή, τοσούτω χρεωστεί πρωτεύειν και τη αρετή».

Όσο πιο μεγάλη εξουσία αποκτά κάποιος, τόσο πιο πολύ οφείλει να διακρίνεται και στην αρετή.



Στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και στην κεντρική πολιτική σκηνή της Πατρίδας μας, υπάρχουν άραγε ικανοί και πρόθυμοι άνθρωποι να βάλουν σε εφαρμογή τις πολύτιμες  αυτές παραινέσεις του Μεγάλου Φωτίου;

Προσωπικώς εκτιμώ πως υπάρχουνε και μάλιστα πολλοί. Απλώς η φανέρωσή τους θα έρθει στην ώρα που θα το δικαιούμαστε: Όταν δηλαδή, ως λαός, ομολογήσουμε με ειλικρινή συντριβή τα λάθη μας και αποφασίσουμε με πίστη και θάρρος να τα διορθώσουμε.

Τα ξένα πρότυπα, δυστυχώς,  αποδείχθηκαν ολέθρια για το Γένος μας. Καιρός λοιπόν να ξαναγυρίσουμε στις ρίζες μας· να επιστρέψουμε στις πατροπαράδοτες αξίες και τα πανάρχαια ιδανικά μας. Διότι εκεί μονάχα θα ξαναβρούμε τις δυνάμεις και το κουράγιο, που τώρα χρειαζόμαστε.

'Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ''Π.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ 9-2-2010

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης - Το μεγαλείο και η προσφορά του Μεγάλου Φωτίου

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης

ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΦΩΤΙΟΥ 

1. Παγκοσμίων διαστάσεων τὸ ἔργο τοῦ Φωτίου 

Ὁ Μέγας Φώτιος εἶναι μία ἔξοχη, μία σπάνια, μία μεγαλειώδης φυσιογνωμία τοῦ 9ου αἰῶνος. Ὁ αἰώνας αὐτὸς ἔχει χαρακτηρισθῆ, ἰδιαίτερα ἀπὸ δυτικοὺς ἐρευνητάς, ὡς αἰώνας τῆς ἀναγέννησης τῶν κλασσικῶν γραμμάτων. Ἄλλοι ἐρευνηταὶ διαφωνοῦν μὲ τὸν χαρακτηρισμὸ αὐτό, διότι, ὅπως ὀρθῶς ἰσχυρίζονται, οὐδέποτε στὸ Βυζάντιο ἔπαυσε ἡ καλλιέργεια καὶ ἡ σπουδὴ τῆς ἀρχαιοελληνικῆς παιδευτικῆς καὶ γραμματειακῆς παραδόσεως. Ἂν ὑπάρχει κάποια διαφοροποίηση τὸν 9ο αἰώνα, αὐτὴ συνίσταται στὴν παρουσία καὶ δράση τῆς ἐξαιρετικῆς μορφῆς τοῦ Μεγάλου Φωτίου. 

Ὁ Μέγας Φώτιος ἔχει προσδιορίσει τὸ μέλλον ὄχι μόνον τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας ἀλλὰ καὶ τῆς παγκόσμιας ἱστορίας, ὅπως ἐλπίζω νὰ φανῆ ἀπὸ τὴν σύντομη ἀνάπτυξη ποὺ θὰ ἐπιχειρήσω. Ἐὰν ὁ Μέγας Φώτιος δὲν μᾶς ἐχαρίζετο ἀπὸ τὸν Θεὸ κατὰ τὴν κρίσιμη περίοδο τοῦ 9ου αἰῶνος, ἡ σημερινὴ μορφὴ τοῦ κόσμου θὰ ἦταν διαφορετική. Καὶ σπεύδω νὰ πῶ ἀμέσως, κατοχυρώνοντας αὐτὴν τὴν θέση, ὅτι ἡ πορεία τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ σὲ σχέση μὲ τὴν Δύση τῶν Φράγκων σφραγίσθηκε ἀπὸ τὴν παρουσία τοῦ Μεγάλου Φωτίου, ὅπως καὶ ἡ πορεία καὶ ἡ πνευματικὴ ἐξέλιξη τῶν Σλάβων. Οἱ σλαβικοὶ λαοὶ οφείλουν τὸν πολιτισμό  τους, τὴν γλῶσσα τους, τὴν θρησκεία τους σὲ ἐνέργειες καὶ δράσεις τοῦ Μ. Φωτίου, ὁ ὁποῖος ἐσχεδίασε καὶ ἐπραγματοποίησε τὸν ἐκχριστιανισμό  τους. Ἡ σθεναρὴ στάση τοῦ Μ. Φωτίου ἔναντι τοῦ πάπα καὶ τῶν Φράγκων, ὅπως θὰ δοῦμε, καὶ ἡ πολιτιστικὴ διεύρυνση τοῦ Βυζαντίου πρὸς τοὺς σλαβικοὺς λαοὺς δείχνουν τὸ παγκοσμίων διαστάσεων ἔργο τοῦ Μεγάλου Φωτίου. Ἂν ὁ Μέγας Φώτιος δὲν προσέφερε αὐτὰ ποὺ προσέφερε, ἐκινδύνευαν οἱ Ἕλληνες νὰ ἐκλατινισθοῦν, νὰ φραγκέψουν, οἱ δὲ σλαβικοὶ λαοὶ ἢ θὰ ἐξισλαμίζοντο ἢ θὰ ἐξελατινίζοντο, μὲ συνέπεια νὰ εἶναι πολὺ διαφορετικὸς σήμερα ὁ χῶρος τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς.

2. Ἡ Εὐρώπη τῶν Φράγκων καὶ τοῦ πάπα

Ὁ αἰώνας τοῦ Φωτίου, ὁ 9ος αἰώνας, ἦταν πολὺ κρίσιμη ἐποχὴ γιὰ τὴν Ρωμιοσύνη τοῦ Βυζαντίου. Μέχρι τότε ὑπῆρχε μιὰ ἑνιαία αὐτοκρατορία, μία ἑνιαία οἰκουμένη, ἡ ἑλληνορωμαϊκὴ αὐτοκρατορία τοῦ Βυζαντίου, ποὺ ἐκτεινόταν στὴν Ἀνατολὴ καὶ στὴ Δύση. Δὲν ὑπῆρχε ἄλλη πολιτικὴ ὀντότητα, ἄλλη πολιτικὴ δύναμη ἱκανὴ νὰ ἀμφισβητήσει τὴν κυριαρχία τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ νὰ διαιρέσει τὴν αὐτοκρατορία. Ἡ ἕνωση ὅμως τῶν φραγκικῶν λαῶν ὑπὸ τὸν Μέγα Κάρολο δημιουργεῖ στὴ Δύση ἕνα νέο ἰσχυρὸ πολιτικὸ κέντρο, μία νέα πολιτικὴ δύναμη. Τὸ 800 μ.Χ. γίνεται στὴ Ρώμη ἀπὸ τὸν πάπα ἡ στέψη τοῦ Μεγάλου Καρόλου ὡς αὐτοκράτορος τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας τοῦ Γερμανικοῦ ἔθνους. Ἡ ἑνιαία αὐτοκρατορία διασπᾶται, τὸ Βυζάντιο ἀποκτᾶ ἰσχυρὸ ἀντίπαλο στὴ Δύση μὲ καταλυτικὲς συνέπειες γιὰ τὴν παγκόσμια ἱστορία.

Ὁ πάπας μέχρι τότε μετεῖχε στὴν ἑνιαία ἑλληνορωμαϊκὴ αὐτοκρατορία. Παρὰ τὶς αὐταρχικὲς καὶ μοναρχικὲς τάσεις ποὺ εἶχαν ἐκδηλωθῆ ἐκ μέρους μερικῶν παπῶν, ἦταν ἁπλῶς ἕνα μέλος τῆς πενταρχίας τῶν πατριαρχῶν, μετέχων ἰσοτίμως στὶς οἰκουμενικὲς συνόδους, ἀκόμη καὶ στὴν ἑβδόμη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ἐναντίον τῶν εἰκονομάχων τὸ 787. Θεώρησε λοιπὸν κατάλληλη τὴν εὐκαιρία, συμμαχῶν μὲ τοὺς Φράγκους, νὰ προωθήσει τὶς μοναρχικὲς ἀξιώσεις του ἐπὶ τῆς παγκόσμιας Ἐκκλησίας καὶ νὰ ἐπιβάλει τὶς περὶ πρωτείου καὶ παγκόσμιας δικαιοδοσίας ἀξιώσεις του.

Ἐπὶ ἀρκετὸ καιρὸ κρατοῦσε ἰσορροπίες ἀνάμεσα στὰ δύο ἰσχυρὰ πολιτικὰ κέντρα τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ τῶν Φράγκων, μέχρι, ποὺ τελικῶς, ὅπως πειστικὰ ἔχει ἀναπτύξει στὰ βιβλία του ὁ ἀείμνηστος καθηγητὴς π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὑπέκυψε στοὺς Φράγκους, καὶ ἔτσι οὐσιαστικῶς ὅλος ὁ δυτικὸς κόσμος, καὶ ἡ Ρώμη, ἐφράγκεψαν, ἐτέθησαν ὑπὸ τὴν κυριαρχία τῶν Γερμανῶν Φράγκων. Αὐτὸ ἔχει πολὺ μεγάλη σημασία ἀκόμη καὶ γιὰ τοὺς σημερινοὺς εὐρωπαϊκοὺς προβληματισμούς, γιὰ τὸ εὐρωπαϊκὸ γίγνεσθαι σήμερα, γιατὶ δὲν ὑπάρχει ἕνα ἀντίπαλο ἰσχυρὸ πολιτικὸ κέντρο, ὅπως ἦταν τότε ἡ κοσμοκράτειρα Κωνσταντινούπολη. Ἴσως ἡ Ὀρθόδοξη Μόσχα θὰ ἠμποροῦσε σήμερα νὰ παίξει αὐτὸν τὸν ρόλο.

Ἡ τότε στάση τοῦ Μεγάλου Φωτίου ἀπέναντι στὰ δύο μεγάλα κέντρα ἐξουσίας ποὺ ὑπῆρχαν στὴ Δύση, ἕνα πολιτικὸ καὶ ἕνα ἐκκλησιαστικό, πρέπει νὰ προσδιορίζει καὶ τὴν δική μας πολιτικὴ καὶ πολιτιστικὴ στάση, ἂν θέλουμε νὰ διαφυλάξουμε τὴν πολιτιστικὴ καὶ πνευματική μας ἰδιοπροσωπία, μολονότι φαίνεται ὅτι ἡ ἔνταξή μας στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη τῶν Φράγκων ἔγινε χωρὶς κανένα ὅρο, καὶ ἤδη οἱ ἀφομοιωτικὲς διαδικασίες ἔχουν ἀρχίσει νὰ λειτουργοῦν εἰς βάρος μας. Σήμερα καμαρώνουμε ὅλοι, διότι ἐγίναμε μέλη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καὶ θεωροῦμε ὅτι ἡ Δύση εἶναι ὁ φυσικὸς ζωτικός μας χῶρος. Ἀπὸ αὐτὸν ὅμως τὸν χῶρο εἰσέρχονται στὸν δικό  μας χῶρο, εἴτε ἐπίσημα μὲ τὴν νομοθεσία, εἴτε ἀνεπίσημα, λόγω τῶν ἀναγκαίων ἐπαφῶν, νοοτροπίες, μέτρα, ἤθη καὶ ἔθιμα, στὴν παιδεία καὶ στὴν καθημερινότητα, τὰ ὁποῖα ἀλλοιώνουν καὶ ἐξασθενοῦν τὶς δικές μας πολιτιστικὲς παραδόσεις. Σκέφθηκε ποτὲ κανεὶς ἀπὸ τοὺς ὑπεύθυνους πολιτικούς μας, οἱ περισσότεροι τῶν ὁποίων στεροῦνται ἀκραιφνοῦς ἱστορικῆς παιδείας, πῶς ἐνήργησαν σὲ ἀνάλογες περιπτώσεις οἱ μεγάλοι ἄνδρες τοῦ Γένους καὶ κατόρθωσαν νὰ διασώσουν τὸν ἑλληνορθόδοξο πολιτισμό, ἕνας ἀπὸ τοὺς ὁποίους, ὄντως καὶ ἀληθῶς μέγας, εἶναι ὁ Φώτιος; Θὰ δοῦμε στὴ συνέχεια πῶς διαμόρφωσε τὴν στάση του, τελείως διαφορετικὴ καὶ ἀσύγκριτα ἀνώτερη ἀπὸ τὴ στάση τῆς σημερινῆς πολιτικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς ἡγεσίας.

Μέγας Φώτιος: Μια μεγάλη πνευματική μορφή της Εκκλησίας μας

Του Λάμπρου Σκόντζου | Romfea.gr
Θεολόγου – Καθηγητού

---

Στις 6 Φεβρουαρίου εορτάζει η Εκκλησία μας τη μνήμη του Μεγάλου Φωτίου. Πρόκειται για μια σπουδαία εκκλησιαστική προσωπικότητα, ο οποίος έχει λάβει δικαίως τον σπάνιο τίτλο του μεγάλου.
Επίσης δεν θεωρείται μεγάλος μόνο από την Εκκλησία, αλλά και από την ιστορία, διότι συγκαταλέγεται στους ξεχωριστούς πνευματικούς φάρους της ανθρωπότητας. 
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 810 μ. Χ. από πλούσιους και ευσεβείς γονείς, τον Σέργιο και την Ειρήνη, οι οποίοι ανήκαν στις τάξεις των ορθοδόξων υπερασπιστών των Αγίων Εικόνων.
Έλαβε σπουδαία κλασική και θεολογική μόρφωση στα ονομαστά πανεπιστήμια της Βασιλεύουσας.
Μάλιστα μετά τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας, την αναστήλωση των Ιερών Εικόνων από την αγία Θεοδώρα την Αυγούστα και τον υιό της Μιχαήλ Γ΄ (842-867), το 842 ο Φώτιος ανήλθε με την αξία του σε υψηλά πολιτικά αξιώματα.
Το 858 μετά την απομάκρυνση του πατριάρχη Ιγνατίου από τον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως ο αυτοκράτορας πρότεινε να ανέβει ο Φώτιος, ο οποίος είχε αναδειχθεί ως ενάρετος και συνετός άνδρας.
Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του δέχτηκε να εισέρθει στον ιερό κλήρο. Σε μια εβδομάδα έλαβε και τους τρεις βαθμούς της ιεροσύνης.
Η χειροτονία του ως επίσκοπος και η ενθρόνισή του στον πατριαρχικό θρόνο έγινε τα Χριστούγεννα του 858. 
Ο Φώτιος από τις πρώτες κιόλας μέρες άρχισε την αναδιοργάνωση της Εκκλησίας και το κλείσιμο των πληγών της που είχε ανοίξει η εκατονταετής εικονομαχική έριδα (726-842).
Καλώντας άξιους συνεργάτες αγωνίστηκε για την πνευματική ανόρθωση των πιστών και την ιεραποστολική αποστολή της Εκκλησίας, η οποία είχε αναστείλει η λαίλαπα της εικονομαχίας.
Άρχισε από τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων, τους οποίους μετέβαλε ταυτόχρονα και σε φίλους του βυζαντινού κράτους.
Ανέθεσε στους δύο σπουδαίους θεσσαλονικείς αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο να μεταβούν στην Ευρώπη και να εκχριστιανίσουν τους λαούς της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, οι οποίοι ήταν ακόμη ειδωλολάτρες. Αυτό σημαίνει πως πραγματικός φωτιστής της Ευρώπης είναι ο Μέγας Φώτιος!
Στον μορφωτικό και παιδευτικό τομέα υπήρξε πρωτοπόρος για την εποχή του. Πίστευε με όλη τη δύναμη της ψυχής του ότι η παιδεία και η μόρφωση είναι απαραίτητα στοιχεία του ανθρώπου για να μεταστοιχειωθεί σε πνευματική οντότητα.
Μάλιστα θεωρούσε ότι η χριστιανική πίστη και ευσέβεια θα πρέπει να επικουρούνται από τη μόρφωση και τη γνώση ώστε να ο χριστιανός να μην υστερεί έναντι του μη χριστιανού.
Η χριστιανική πίστη συνδυασμένη με την «θύραθεν» παιδεία δημιουργεί άρτιες προσωπικότητας και υψηλά πολιτισμικά ιδεώδη. Γι’ αυτό και ίδρυε παντού σχολεία, στα οποία διδάσκονταν όλες οι γνώσεις και οι επιστήμες.
Το πιο ονομαστό σχολείο που ίδρυσε είναι το περίφημο πανεπιστήμιο της Μαγναύρας στην Κωνσταντινούπολη, όπου κλήθηκαν να διδάξουν οι πιο ονομαστοί δάσκαλοι της οικουμένης.
Ο Φώτιος ήταν ένας από αυτούς ο οποίος δίδασκε φιλοσοφία σε αυτό για πολλά χρόνια, παράλληλα με τα ποιμαντικά του καθήκοντα. 
Ο Φώτιος έτρεφε μεγάλη αγάπη για τα κλασικά γράμματα και εκτίμηση για τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και συγγραφείς και γι’ αυτό είχε βάλλει ως στόχο να διασώσει την αρχαιοελληνική πνευματική κληρονομία, την οποία θεωρούσε και δική του κληρονομιά.
Ανέθεσε σε μοναχούς καλλιγράφους να αντιγράφουν και να διαδίδουν τα αρχαία συγγράμματα και να εμπλουτίζουν τις βιβλιοθήκες.
Ο ίδιος ανέλαβε το τιτάνιο έργο να διασώσει σε επιτομή τα σπουδαιότερα έργα των αρχαίων στο περίφημο και μοναδικό στην ιστορία, έργο του: «Μυριόβιβλος».
Στο έργο αυτό έχουν διασωθεί τα πιο σπάνια έργα των αρχαίων. Μάλιστα βεβαιώνουν οι ειδικοί πως αν ο Φώτιος δεν μας άφηνε την «Μυριόβιβλό» του η γνώσεις μας για τους αρχαίους συγγραφείς θα ήταν φτωχή.
Δε θα γνωρίζαμε καν την ύπαρξη κλασικών έργων, ούτε καν τους συγγραφείς τους χωρίς αυτή! 
Όμως οι μεγάλοι άνδρες αντιμετωπίζουν και μεγάλες προκλήσεις και έχθρες. Έτσι και ο Φώτιος πέρασε μια ταραγμένη ζωή.
Οι «ιγνατιανοί» κατέφυγαν στον πάπα της Ρώμης Νικόλαο για να καταγγείλουν τον Φώτιο για αντικανονικές ενέργειες.
Ο πάπας (ο οποίος ήταν ακόμη ορθόδοξος) βρήκε αφορμή για να επέμβει στα πράγματα της Ανατολής απαίτησε να του αποδοθούν κτήσεις που του είχαν αφαιρεθεί.
Ζήτησε να καθιερωθεί υποχρεωτικά η λατινική γλώσσα στη λατρεία των εκκλησιών που ίδρυσαν οι βυζαντινοί ιεραπόστολοι στην Ευρώπη και φυσικά απαίτησε την αποκατάσταση του Ιγνατίου.
Ο Φώτιος κατάλαβε ότι όλα αυτά ήταν προσχήματα και γι’ αυτό προχώρησε στην καταδίκη της αιρέσεως του filioque (εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος και εκ του Υιού) και κατάγγειλε τις αντιεκκλησιαστικές ενέργειες του πάπα.
Τελικά ο πάπας αφόρισε τον Φώτιο το 863 και ο Φώτιος αναγκάστηκε να κάμει το ίδιο, συγκάλεσε σύνοδο το 867, με την οποία αναθεμάτισε και καθαίρεσε τον πάπα Νικόλαο. Αυτό είναι το πρώτο λεγόμενο «σχίσμα επί Φωτίου». 
Το 867 από το νέο αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ απομακρύνθηκε από το θρόνο και εξορίστηκε. Επανήλθε το 879 στο θρόνο για να απομακρυνθεί και πάλι το 886.
Κοιμήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου του 893, αφού είχε συμφιλιωθεί με τον Ιγνάτιο και είχε αποκατασταθεί το σχίσμα με την Εκκλησία της Ρώμης. Η Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο και μέγα για το μεγάλο έργο του.
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος τον θεωρεί προστάτη της και εορτάζει με λαμπρότητα την ημέρα της μνήμης του.
Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Μέγας Φώτιος και το έργο του είναι εξαιρετικά επίκαιρο για την εποχή μας.
Ο σύγχρονος οικουμενιστικός οίστρος τείνει να ισοπεδώσει την ορθόδοξη παράδοσή μας και να νοθεύσει την εκκλησιαστική μας αυτοσυνειδησία.
Ο οικουμενισμός κατόρθωσε να περάσει την αιρετική εκκλησιολογική κακοδοξία ότι η Ορθόδοξη Καθολική Εκκλησία μας δεν είναι η Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Χριστού, αλλά μέρος της, αφού, κατ’ αυτόν, «εκκλησία» είναι και η πανσπερμία των αιρετικών ομάδων, από τον παπισμό, έως και τις εσχατιές του προτεσταντισμού!
Μελετώντας το έργο του Μεγάλου Φωτίου, δεν αφήνονται τέτοια περιθώρια από τον θεοφόρο άνδρα! Η Εκκλησία, κατ’ εκείνον, είναι μία και αδιαίρετη, όπως το Σώμα του Χριστού.
Οι σχισματικοί και οι αιρετικοί είναι εκτός της Μιας Εκκλησίας. Ο σύγχρονος όρος «Εκκλησίες» και «ένωση Εκκλησιών» είναι ορολογία άγνωστη στον άγιο Φώτιο, αλλά κυριαρχεί ο όρος «επιστροφή στην Εκκλησία».
Ιδιαιτέρως ο Μ. Φώτιος, εμπνευσμένος από το Άγιο Πνεύμα, κατανόησε την αποστασία της δυτικής χριστιανοσύνης και προείδε τα σπέρματα της παπικής κατάπτωσης.
Και γι’ αυτό αγωνίστηκε σφοδρά για τη διάσωση της Ορθοδοξίας της Εκκλησίας και ο αγώνας του είναι αποτυπωμένος στο έργο και τις αποφάσεις της Η΄ Οικουμενικής Συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως (879-880). Ο αγώνας του και η ιστορία τον δικαίωσε.
Οι φόβοι του δυστυχώς επαληθεύτηκαν, αφού η δυτική χριστιανοσύνη οδηγήθηκε τελικά εκτός της Εκκλησίας και παραμένει εκτός ως τα σήμερα.
Τρανή απόδειξη το μίσος των δυτικών κατά του Μεγάλου Φωτίου, τον οποίο, όχι μόνο δεν τον τιμούν ως άγιο, αλλά του προσάπτουν απίστευτες συκοφαντίες εδώ και δέκα αιώνες!
Για μας τους Ορθοδόξους είναι (θα πρέπει να είναι) ο Μέγας Φώτιος, μαζί με τους άλλους μεγάλους Πατέρες της εποχής του και μετέπειτα (Γρηγόριο Παλαμά, Μάρκο Ευγενικό, Γεώργιο Σχολάριο, Κοσμά Αιτωλό, Ιουστίνο Πόποβιτς, κλπ), τα φωτεινά ορόσημα της Ορθόδοξης πίστης μας και της εκκλησιαστικής μας αυτοσυνειδησίας!

Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ (820-891)

Η καταγωγή του.

Ο πατέρας του σπαθάριος δηλαδή αξιωματικός της αυτοκρατορικής φρουράς. Σπαθάριοι ήταν και τα δύο του αδέλφια Σέργιος και Κωνσταντίνος, ενώ τα άλλα δύο, ο Ταράσιος και ο Θεόδωρος ήταν πατρίκιοι. Ο παπούς του ήταν αδελφός του πατριάρχη Κων/πόλεως Ταρασίου. Ο δε αδελφός της μητέρας του είχε σύζυγο τον αδελφό της βασίλισσας Θεοδώρας.

Αξιώματα Φωτίου

Ο ίδιος ο Φώτιος υπήρξε σπαθάριος και αργότερα πρωτοσπαθάριος (αρχηγός της σωματοφυλακής).

Αργότερα έγινε συγκλητικός, επελέγη δε και για το διπλωματικό σώμα. Στο διπλωματικό σώμα έγινε ασηκρίτης (a secretis=ο εξ απορρήτων). Αργότερα πρωτασηκρίτης, δηλαδή αρχηγός του αυτοκρατορικού διπλωματικού σώματος ή με σημερινή ορολογία υπουργός των εξωτερικών. Στάλθηκε από τον Μιχαήλ τον Γ´εις Μέση Ανατολή και Αρμενία για να προετοιμάσει το έδαφος να εκχριστιανισθούν οι Μουσουλμάνοι. Φυσικά τον εκχριστιανισμό τον εκτελούσε ως πνευματική υπόθεση και όχι ως πολιτική. Επιτυχία του Φωτίου είναι και ο εκχριστιανισμός των Σλαύων με τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο. 

Υπήρξε επίσης καθηγητής στη Μαγναύρα και δάσκαλος των βασιλοπαίδων Βασιλείου του Α´. Μαθητής του υπήρξε ο Λέων ΣΤ´ο σοφός.

Ήταν εξαίρετος φιλόλογος.

   Έγραψε την «Μυριόβιβλο» ή «Βιβλιοθήκη», που περιέχει κρίσεις για 280 συγγραφείς της εκκλησιαστικής και της θύραθεν παιδείας και αποσπάσματα από έργα τους. Η «Βιβλιοθήκη» είναι αφιερωμένη στον αδελφό του Φώτιου Ταράσιο με σκοπό να μεταδώσει στον αδελφό του τις γνώσεις του από τα βιβλία που κατά καιρούς είχε διαβάσει, ώστε αυτός να παρηγορηθεί για την απουσία του Φώτιου στη Βαγδάτη. Ωστόσο η συστηματικότητα του έργου προδίδει μακρόχρονη εργασία και κράτηση σημειώσεων από βιβλία που ο Φώτιος είτε είχε στην κατοχή του, είτε είχε πιθανόν δανειστεί. Το έργο πολλών από αυτούς τους συγγραφείς δεν σώθηκε μέχρι τις μέρες μας και έτσι μόνο χάρη στο Φώτιο έχουμε αποσπάσματα από τους Κτησία, Κόνωνα, Μέμνονα και τα χαμένα βιβλία του Διόδωρου.

Επίσης το λεξικό «Λέξεων Συναγωγή», έργο πολύτιμο, γιατί ο ο Φώτιος είχε υπόψη του λεξικά που κατόπιν χάθηκαν. Το λεξικό αυτό είχε υπόψη του και ο συγγραφέας του Μεγάλου Ετυμολογικού και ο Σουίδας.

Μαζί με τον ιερό Χρυσόστομο (4ος αιώνας) και τον Ευστάθιο αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης (12ος αιώνας) είναι εκ των μεγαλυτέρων στα γράμματα, εκ των μεγαλυτέρων ερμηνευτών και εφάμιλλοι των αρχαίων μεγάλων γραμματικών της θύραθεν γραμματείας. Ο Χρυσόστομος ερμήνευσε τη Γραφή, ο Ευστάθιος τα έπη του Ομήρου, ο δε Φώτιος ερμήνευσε και σχολίασε και μέρη της Γραφής, αλλά και πλείστα όσα έργα της θύραθεν γραμματείας.

Ήταν μεγάλος θεολόγος.

Έγραψε τα «Αμφιλόχια», που απευθύνονται στον μητροπολίτη Κυζίκου Αμφιλόχιο και απαντούν σε ερμηνευτικά και θεολογικά θέματα.

Επίσης τον «Νομοκάνονα», που είναι συλλογή αποστολικών και συνοδικών κανόνων. Θεωρείται πατήρ του κανονικού δικαίου.

Κατά άποψη σοβαρού ερευνητού ακόμη και τα “Βασιλικά” ή “Εξηκοντάβιβλος” -νομοθετικό σπουδαίο έργο που αποδίδεται στον μαθητή του Λέοντα ΣΤ´- είναι έργο του ιερού πατρός.

«Κατά Μανιχαίων»

«Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας»

Γύρω στις 263 επιστολές

Ομιλίες διάφορες.

Τα έργα του Φωτίου έχουν εκδοθεί στην Patrologia Graeca του Migne, τόμοι 101-104.

Η ζωή του

Η διαμάχη ανάμεσα στον πατριάρχη Ιγνάτιο και τον Καίσαρα Βάρδα, θείο του νεαρού αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ', έφερε το Φώτιο στο ανώτατο εκκλησιαστικό αξίωμα σε ηλικία 38 ετών. Ο Ιγνάτιος συνελήφθη, φυλακίστηκε και καθαιρέθηκε το 858, ενώ ο Φώτιος ανήλθε από λαϊκός όλους τους βαθμούς της ιερωσύνης μέσα σε έξι μέρες και εξελέγη πατριάρχης στη θέση του.

Η αντιπαλότητα του Φώτιου με τους Στουδίτες μοναχούς οδήγησε τους υποστηρικτές του Ιγνατίου στη Ρώμη, για να ζητήσουν τη βοήθεια του πάπα Νικόλαου Α΄. Ο Νικόλαος αρνήθηκε να απαντήσει θετικά στις επιστολές που είχε λάβει από τον αυτοκράτορα και τον ίδιο το Φώτιο και να επικυρώσει την εκλογή του, αν και οι απεσταλμένοι του στην Κωνσταντινούπολη είχαν συναινέσει στην εκλογή. Το 863 αναθεμάτισε και καθαίρεσε το Φώτιο, ο οποίος επίσης ανταπάντησε με αναθεματισμό. Ο Φώτιος επικαλέστηκε την προσθήκη του Filioque στη λατινική εκδοχή του Συμβόλου της Πίστεως, για να κατηγορήσει τον Πάπα για αίρεση, στα αίτια όμως του σχίσματος πρέπει να προσθέσουμε και την αξίωση του Πάπα για το πρωτείο καθώς επίσης και την επιδίωξη της Ρώμης να ελέγξει τα εκκλησιαστικά πράγματα της νεοσύστατης Βουλγαρικής Εκκλησίας.

Στην πρώτη αυτή φάση της πατριαρχείας του Φώτιου συντελέστηκε και η αποστολή στη Μοραβία των αδελφών Κωνσταντίνου και Μεθόδιου καθώς και η βάπτιση του Βούλγαρου βασιλιά Βόγορη (Boris) με ανάδοχο τον αυτοκράτορα Μιχαήλ, συνεπώς και η ίδρυση της πρώτης βουλγαρικής εκκλησίας.

Ο προστάτης του Φώτιου Καίσαρας Βάρδας δολοφονήθηκε το 866 όπως και ο αυτοκράτορας Μιχαήλ το 867 από το στενό συνεργάτη του Βασίλειο ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο και υπήρξε ο ιδρυτής της Μακεδονικής Δυναστείας. Ο Φώτιος καθαιρέθηκε από το θρόνο και εξορίστηκε, όχι τόσο ως προστατευόμενος του προηγούμενου αυτοκράτορα, αλλά κυρίως επειδή ο Βασίλειος αναζητούσε τη συμμαχία του Πάπα και του Δυτικού Αυτοκράτορα. Ο Ιγνάτιος επανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο στις 23 Νοεμβρίου 867, αλλά οι σχέσεις του με τον εξόριστο Φώτιο φαίνεται ότι βελτιώθηκαν και έτσι γύρω στο 876 ο Φώτιος ανακλήθηκε από την εξορία και του ανατέθηκε η εκπαίδευση των παιδιών του αυτοκράτορα. Μετά το θάνατο του Ιγνάτιου τον Οκτώβριο του 877 ο Φώτιος επανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο.

Αυτή τη φορά ο Φώτιος απέκτησε την τυπική αποδοχή και της Δύσης. Στη σύνοδο που συγκλήθηκε το Νοέμβριο του 879 στην Κωνσταντινούπολη και επικύρωσε την τοποθέτησή του συμμετείχαν και οι λεγάτοι του Πάπα Ιωάννη Η΄. Οι δογματικές διαφωνίες δεν αντιμετωπίστηκαν, απλώς μπήκαν στο περιθώριο, και η Βουλγαρική Εκκλησία ήδη από το 870, επί Ιγνατίου, είχε αναγνωριστεί ως αυτοκέφαλη. Η αναγνώριση αυτή ήταν αρκετή για να ικανοποιήσει την πολιτική επιδίωξη του Βούλγαρου βασιλιά Βόρη και έτσι η Βουλγαρία απομακρύνθηκε από τη λατινική σφαίρα επιρροής.

Όταν ο Βασίλειος Α' πέθανε το 886, τον διαδέχτηκε ο γιος του Λέων ΣΤ' παρά την αντίθετη επιθυμία του πατέρα του. Ένα από τα μέτρα του νέου αυτοκράτορα για να εδραιωθεί πολιτικά περιστοιχιζόμενος από πρόσωπα της εμπιστοσύνης του ήταν και η εκ νέου απομάκρυνση του δασκάλου του Φώτιου από τον πατριαρχικό θρόνο. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο ανήλικος αδελφός του αυτοκράτορα Στέφανος μόλις 16 ετών, μαθητής κι αυτός και βαπτιστικό του Φωτίου.

Η εκλογή του Στεφάνου υπήρξε η πιο τραγική εκλογή πατριάρχου που έγινε ποτέ από επέμβαση της αυτοκρατορικής εξουσίας με αφάνταστα οικτρά αποτελέσματα. Ο Φώτιος εξορίστηκε, εις μονή Αρμινιανών, όπου 6 Φεβρουαρίου του 891 κοιμήθηκε εν Κυρίω σε ηλικία 71 ετών.

•  

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ

www.pmeletios.com